خلاصه ماشینی:
"هم قافیه شدن کلمه«خوش»تلفظ آن دو را نشان میدهد،چنانکه در نمونههائی از شعر سعدی میبینیم: در آن مدت که ما را قوت خوش بود#ز هجرت ششصد و پنجاه و شش بود مراد ما بصحبت بود و گفتیم#حوالت با خدا کردیم و رفتیم یا در شعر دیگر: گل همین پنجروز و شش باشد#وین گلستان همیشه خوش باشد واژه شش بازمانده زبان فارسی میانه(پلهوی) /s?as?/ و در هندی باستان نیز بهمان صورت تلفظ میشده است.
چون لااقل این صورتها در قافیه باقی مانده است میتوان فرض کرد که لااقل در قرنهای اول هجری بهمین صورت تلفظ میشده است که تا چندی بعد بصورت سنت قافیه اثر خود را حفظ کرده است.
آنچه خواجه نصیر الدین در قرن هفتم هجری آورده است امروز نیز در تلفظ بعضی کلمات فارسی با گوش ممیز میتوان تشخیص داد و نه فقط در کلمات پارسی بلکه در کلمات دیگر مانند:کارگر،ریختهگر،راستکردار و غیره بگوش میرسد.
آن نمونههای گفتاری از گویندگان عصر ناصری در سالهای پایانی قرن نوزدهم میلادی یعنثی یکصدو اندی سال پیش بر استوانههای مومی حافظ الاصوات ضبط شده بود که در سالهای پیرامون 1338 هجری شمسی پس از حدود شصت سال رکود،بوسیله نگارنده کشف و با تمهیدات فنی لازم احیاء و بازیافت صوتی شد و حدود یک دهه بعد از آن تاریخ توسط نگارنده با دتسگاه طیف نگار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بطور مثال اکثر مصوتهای پایانی تلفظ شده در سالهای پایانی قرن نوزدهم در زبان فارسی گرایش به مدارج گشادگی و نیمه باز بودن حاصل کرده است و بسآمد سازه(فرمان)اول آن نسبت به سازه اول همان واج در موضع میانی گرایش به افزایش بسامد یافته است."