چکیده:
استعارۀ دستوری یکی از مطرحترین مفاهیم نظری است که هلیدی، در دستور نقشگرای نظاممند خود در قالب استعارۀ دستوری اندیشگانی، استعارۀ دستوری بینافردی و استعارۀ دستوری متنی معرفی کرده است. هدف مقالۀ حاضر بررسی میزان و چگونگی کاربرد انواع استعارۀ دستوری در متون علمی و ادبی زبان فارسی است. برای دستیابی به این هدف نگارندگان یک متن علمی با عنوان اصول دستور زبان نوشتۀ ارسلان گلفام و یک متن ادبی با عنوان مدیر مدرسه نوشتۀ جلال آلاحمد را برای نمونه انتخاب کرده و مورد بررسی قرار دادهاند. طبق نتایج به دست آمده استعارۀ دستوری در متون علمی بیشتر از متون ادبی مورد استفاده قرار گرفته است و شیوۀ بکارگیری انواع استعارههای دستوری بین این متون متفاوت میباشد. استعارۀ دستوری به عنوان یکی از مشخصههای زبان علم مطرح است. اینگونه به نظر میرسد که باید دلیل این ادعا را در مخاطبان و اهداف متون علمی جستجو کرد. متون ادبی هم بنا به اهدافی که دنبال میکنند دارای استعارۀ دستوری کمتری هستند.
خلاصه ماشینی:
"Zhai Natural sciences Ignatieva Genre analysis Thematic analysis Content words در سازماندهی متن، انتخاب ساختارهای موضوعی، انواع فرایندها و دیگر پارامترها بررسی شوند و این کار درواقع برای متمایزسازی مشخصههای دستوری-واژگانی اصلی در نوشتههای دانشجویان است.
نگارندگان 5 متن پزشکی و 5 متن سیاسی از چند روزنامۀ مشهور انگلیسی را انتخاب کرده و طی تجزیه و تحلیل دادهها به این نتیجه رسیدهاند که در هر دو ژانر بیشتر از استعارۀ دستوری اسمسازی استفاده شده است و برای این کاربرد فراوان اسمسازی دلایلی را ذکر کردهاند.
این اختلاف در کاربرد نشان میدهد که نویسندۀ متن علمی به دلیل سبک علمی اثر خود و هدفی که دارد و نوع و علت ارتباط با مخاطب، بیشتر از استعارۀ دستوری استفاده کرده است.
در متن علمی مورد بررسی، نویسنده با بکارگیری استعارۀ وجهیت نظر دیگران را نیز در مورد تخصص مورد بحث مطرح کرده است و گرایش آنها را نسبت به موضوع با استفاده از این نوع استعاره به مخاطب نشان داده است.
5. نتیجه در این پژوهش یک اثر علمی با عنوان "اصول دستور زبان" و یک اثر ادبی با عنوان "مدیر مدرسه"، در چارچوب دستور نقشگرای نظاممند هلیدی از نظر میزان و شیوۀ کاربرد استعارۀ دستوری بررسی و مقایسه شدهاند.
اختلافی که در اینجا وجود دارد بدون علت و تصادفی نیست و دلیلی برای اثبات این مدعا میتواند این باشد که نویسندۀ متون علمی برای فشرده کردن اطلاعات، غنیسازی محتوای عبارات، تخصصی ساختن متن برای مخاطب مخصوص خود و غیره از این منبع قدرتمند یعنی استعارۀ دستوری استفاده کرده است."