چکیده:
کلام شیعه استقلال و اصالت دارد و پیدایش آن به عصر حضور امامان برمیگردد؛ ولی برخی مستشرقان و مسلمانان، کلام شیعه را متاثر از جریان فکری اعتزال دانستهاند. مطالعه متکلمان شیعه و معرفی آنان در عصر حضور امامان، علاوه بر اثبات اصالت و استقلال کلام شیعه، میتواند تاثیرات کلام و متکلمان شیعه بر جریانهای فکری دیگر را تایید کند، چنانکه جایگاه کلام و متکلمان را نزد امامان روشن میکند. برای تبیین جایگاه متکلمان شیعه نزد امامان شیعه و چگونگی مواجهه امامان با علم کلام و متکلمان مراجعه به کتابهای رجالی معتبر ضروری و مفید خواهد بود؛ چراکه کتابهای رجالی عهدهدار معرفی افرادی است که درباره فنون مختلف، از جمله کلام، فعالیت داشتهاند و چه بسا آثاری از خود بر جای گذاشتهاند.
خلاصه ماشینی:
"هشام بن حکم در مقابل امامان بسیار مطیع بود و آداب شاگردی را همواره رعایت میکرد؛ اطاعت و ادب هشام در آثار رجالی گزارش شده است؛ در گزارشی به نقل از کشی آمده است که یونس بن عبدالرحمن میگوید نزد امام صادق (ع) بودیم که برخی شاگردان حضرت نیز مانند حمران بن اعین و مؤمن طاق و هشام بن سالم و هشام بن حکم بودند.
از یونس بن عبدالرحمن در کتابهای روایی 263 روایت نقل شده است؛ ایشان از افراد زیر نیز روایت نقل کرده است: امام صادق (ع)، امام کاظم (ع)، امام رضا (ع)، ابیایوب خزاز، ابیبکر حضرمی، ابیثابت، ابیجعفر الاحول، ابیجریر قمی، ابیالمغراء، ابناذینه، ابنبکیر، ابنسنان، ابنعون، ابنمسکان، ابان بن عثمان، ابراهیم بن عثمان خزاز، احمد بن عمر حلبی، اسحاق بن عبدالله ابی یعقوب، اسحاق بن عمار، اسماعیل بن سعد الاحوص قمی، اسماعیل بن سعد اشعری قمی، جعفر بن عامر بن عبدالله ازدی، جمیل، حارث بن مغیره النصری، حبیب خزاعی، حریز، حسن بن زیاد، حسن بن سری، حسین بن خالد، حمزه بن محمد طیار، داوود بن نعمان، درست بن ابی منصور، سماعه بن مهران، سنان بن طریف، صالح بن سهل، صالح بن عقبه بن قیس صباح الحذاء، عاصم بن حمید، عبدالاعلی، عبدالرحمن بن حجاج، عبدالرحمن بن سیابه، عبدالله بن سلیمان، عبدالله بن سنان، عبدالله بن مسکان، عبدالملک بن اعین، عجلان ابیصالح، علاء بن رزین، علی بن سالم، علی بن منصور، عمر بن اذینه، عمرو بن شمر، قدامة بن مالک، محمد بن حکیم، محمد بن حمران، محمد بن فضیل، محمد بن مسلم، محمد بن مضارب، معاویه بن عمار، معاویه بن وهب، مفضل بن صالح، منصور بن حازم، موسی بن بکر، هشام بن حکم، هشام بن سالم، یحیی بن محمد، یونس بن عمار، مولی حر بن یزید (خویی، 1403: 20/219)."