مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی معاصر اسلام مقاله

"گزارش وی از آنچه که دیده و آموخته بود نخست در سال 1834 به زبان عربی در مصر انتشار یافت،و سپس در سال 1839 ترجمهء ترکی آن نیز منتشر شد؛این‌ گزارش حاوی ترجمه‌ای مفسرانه از قانون اساسی فرانسه و توضیحاتی در مورد نهادهای پارلمانی بود که به تعبیر وی‌ برای تضمین حکومت بر پایهء قانون و«حفظ و حمایت از گزند (به تصویر صفحه مراجعه شود) خیر الدین باشاتونسی استبداد»تأسیس شده بودند. در صورت فقدان آنچنان انقیاد و تابعیتی در مقابل قدرتهای بیگانه است که می‌توان ملتی را، قطع نظر از شرایط و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی و اقتصادی درون آن،آزاد دانست،مقبولیت و رواج این تعبیر از آزادی در میان ترکها،که استقلالشان گر چه در معرض تهدید واقع شده ولی هرگز از دست نرفته بود،کمتر از مقبولیت آن‌ در میان اعراب بود،زیرا برای اعراب اصلی‌ترین موضوع‌ حیات سیاسی‌شان،خاتمه دادن به سلطهء بیگانه بود. از آن پس،اگر چه عدهء معدودی از نویسندگان مسلمان همچنان از حقوق فردی‌ شخصی سخن می‌گفتند،و برخی دیگر نیز از واژهء تحرر،از همان ریشه‌[ی حر]برای القای معنای آزاد کردن روانی‌ خود یا آزادی(از قید و بند سنت و نظایر آن)استفاده‌ می‌کردند،اما این کلمه از نظر اکثر کسانی که آن را به کار می‌بردند به معنای صفت یا کیفیتی اشتراکی به حساب‌ می‌آمد نه فردی؛البته در این محدوده نیز ابتدا در معنای‌ استقلال تعبیری سیاسی یافت،و بعدا که عدم کفایت و نارسایی این تعبیر خود بخود نمایان شد،در قالب اصطلاحات‌ شبه اقتصادی،همچون نبود استثمار خصوصی یا خارجی، بیان گردید."