چکیده:
در این مقاله ، میزان تطبیق اهداف مبارزاتی امـام رضـا(ع ) بـا انبیـا(ع ) پیگیـری مـیشـود. مبارزه های پیامبران (ع ) علیه چهار عامل اصلی طاغوت ، جهل ، خرافه و بیعدالتی و ستم بـود. این مطالعه نشان میدهد که جهت گیریهای امام رضا(ع ) نیز دقیقا در راستای مبارزه بـا ایـن عوامل است . نشر معارف دین و مبارزه در سـکوت ، افشـاگری علیـه حکومـت و پیشـنهاد راهکار خلاصی برای شیعیان زندانی، از شیوه های مبارزة ایشـان علیـه حکومـت هـارون و مامون بود. امام هشتم (ع ) همچنین با پرهیز از پذیرش خلافت و برخورد قاطع و صـبورانه در تدوین شرایط پذیرش ولایتعهدی و شرکت در مناظره ها، نمـاز عیـد فطـر و طلـب بـاران ، ضمن دخالت نکردن در کشورداری، با حکومت مامون جنگیدند. همچنین افشاگری نسبت به ظلم های هارون و مامون و تلاش در آزادسازی شیعیانی که بیگناه اسیر بودند و تـدوین شرایطی خاص برای پذیرش ولایتعهدی نمایانگر مبارزه های ایشـان بـا بـیعـدالتی اسـت . حضور در مناظره های علمی، راه اندازی کلاس های معارف ، تربیت شاگردان و نشـر تعـالیم اسلامی، از تلاش های امام رضا(ع ) در مبارزه با جهل بود. ارائه اسـتدلال هـای عقلـی محکـم علیه الوهیت عیسی(ع ) و مبارزه بـا غالیـانی کـه اهـل بیـت (ع ) را همتـای خـدا مـیدانسـتند، نمونه هایی از مبارزة ایشان با خرافه و موهوم است .
خلاصه ماشینی:
قل یاأهل الکتاب هل تنقمو مناإلاأ آمنا بالله وماأنزإلینا وماأنز مـن قبـل وأن أکثرکم فاسقون *قل هل أنبئکم بشمن ذلک مثوبۀ عند الله من لعنه اللـه وغضـ ب علیه وجعل منهم القردة والخنازیر وعبد الطاغوت أولئک شمکانـا وأضـل عـن سـواء السبیل ؛ بگو ای اهل کتاب آیا جز این بر ما عیب میگیرید که ما به خدا و بـه آنچـه به سوی ما نازل شده و به آنچه پیش از این فرود آمده است ایمان آورده ایم و اینکـه بیشتر شما فاسقید* بگو آیا شما را به بدتر از [صاحبان ] این کیفر در پیشـگاه خـدا خبر دهم همانان که خدلعنتشان کرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزینگـان و خوکان پدید آورده و آنان که طاغوت را پرستش کرده اند اینانند که از نظـر منزلـت بدتر و از راه راست گمراه ترند (مائده /٦٠ـ٥٩).
(151 :1362 دورویی و نفاق مأمون وقتی روشن می شود که از نکوهش همـۀ صـحابه حتـی معاویـه خودداری می کرد (رک ؛ فرید رفاعی ، ١٣٤٣ق ، ج ١: ٣٧١)، اما بسـیاری از علویـان و در رأس آنان امام رضا(ع ) را به قتل می رساند و به کارگزار خود در مصر مـی نوشـت منبرهـایی را کـه حضرت رضا(ع ) بر آنها دعوت شده است ، شستشو دهد (رک ؛ حسینی عاملی ، ١٣٦٢: ١٩٧).