چکیده:
از زمان تأسیس آموزش رسمی در ایران، کاربردی بودن برنامۀدرسی ریاضی، یکی از اهداف مورد تأکید نظام آموزشی بوده است. برای تعیین میزان تحقق چنین هدفی، داشتن آزمونی بهمنظور سنجش صلاحیتهای دانشآموزان در بهکارگیری ریاضی در زندگی واقعی، ضروری است. در دهۀ اخیر، مطالعه بینالمللی پیزا در شماری از کشورهای جهان، باهدف سنجش میزان توانایی دانشآموزان 15 ساله در بهکارگیری ریاضی برای حل مسائل دنیای واقعی و رویارویی با چالشهای آن، صورت گرفته است. با توجه به چارچوب نظاممند پیزا و تعریف موردتوافق متخصصان آموزش ریاضی از کاربرد ریاضی در زندگی واقعی در قالب سازه سواد ریاضی»، این مطالعه میتواند معیار مناسبی برای سنجش سواد ریاضی دانشآموزان باشد. پژوهش حاضر، مراحل طراحی آزمون صلاحیتهای شناختی سواد ریاضی دانشآموزان ایرانی را در پایان دورۀ آموزش عمومی و شروع پایۀ دهم، با رویکرد شناختی تشخیصی و با توجه به چارچوب مطالعات پیزا و دیدگاه دبیران ریاضی، تبیین میکند. سؤالات این آزمون، مبتنی بر سه مؤلفۀ سواد ریاضی شامل صورتبندی، بهکارگیری و تفسیر است. همچنین شش صلاحیت شناختی شامل ارتباطات، ریاضیوار کردن، بازنمایی، استدلال، طراحی راهبرد برای حل مسئله و استفاده از زبان و عملیات نمادین، رسمی و فنی از موارد مورد توجه در آزمون است. چهار زمینۀ شخصی، شغلی، اجتماعی و علمی و چهار حیطۀ محتوایی تغییر و روابط، فضا و شکل، کمیت و عدم قطعیت، زمینه و فضای چژوهش را تعیین می کند.
Since the establishment of formal education in Iran، there has always been an emphasis on the application of mathematics in real life situation. To measure students’s competencies in applying mathematics in real life situations، there is a need to design a test with this purpose. During the current decade، PISA has been conducted in various countries to measure sudents’ competencies needed for solving real life problems in 15 years old. Because of the reliable systematic framework of PISA regarding mathematics literacy (ML) as a construct، agreed by mathematics experts، PISA framework has been chosen as a suitable framework to design a test to assess students’ competencies for ML. In this paper، we explain the stages of designing a similar test for the Iranian students of the same age. The approach to design the test is cognitive-diagnostic according to the framework of PISA and required modifications were made based on mathematics teachers’ viewpoints in Tehran. The final test items are based on three processes of mathematics literacy which consist of formulation; employment and interpretation/ evaluation، and six cognitive competencies including communication، mathematising، representation، reasoning and argument، devising strategies for solving problems and using symbolic، formal and technical language and operations، in addition، four real context of personal; societal; occupational and scientific and finally four content area of quantity; uncertainty and data; change and relationships and space and shape.
خلاصه ماشینی:
طراحی و ساخت آزمونی برای صلاحیت های شناختی سواد ریاضی دانش آموزان ایرانی بر مبنای مطالعات پیزا Designing and Developing a Test for Cognitive Competencies of the Iranian Students’ Mathematics Literacy based on PISA Studies مریم محسن پور١ M.
بر اساس نتایج این نظرسنجی، بیشتر معلمان ریاضی با مشاهده و تحلیل سؤال های مذکور، معتقد بودند که احتمالا، 1 - Programme for International Students Assessment (PISA) 2- Mathematics Literacy ٣- علت انتخاب سن ١٥ سالگی این است که در اغلب کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی، سن ١٥ سالگی دوران پایان آموزش اجباری است .
همچنین بنا بر یافته های ترنر٧ (٢٠١٢)، ترنر و آدامز٨ (٢٠١٢) و ترنر، دوسی، بلام و نیس (٢٠١٣) شش صلاحیت شناختی ارتباطات ، ریاضیوار کردن ، بازنمایی، استدلال و بحث ، طراحی راهبرد برای حل مسائل ، استفاده از زبان و عملیات نمادین ، رسمی و فنی در هر یک از سه مرحلۀ فرایندهای 1 - Using Symbolic, Formal and Technical Language and Operations 2 - Use of Aids and Tools 3 - Mathematising 4 - Reasoning and Argument 5 - Devising Strategies for Solving Problems 6 - Using Mathematical Tools 7- Turner 8- Adams 13 ریاضی به کار گرفته میشوند و با افزایش سطح سواد ریاضی شخص ، میزان به کارگیری صلاحیت های شناختی توسط وی افزایش مییابد؛ یعنی افزایش سطح صلاحیت های شناختی، با سطح دشواری سؤالات مرتبط است .