چکیده:
در این مقاله ضمن طرح عبارت «اقرب الناس الیه علی بی ابی طالب...» اختلاف مهم در ادامه عبارت را مطرح می کنیم و دیدگاه هر یک از موافقان و مخالفان را مورد بررسی قرار می دهیم، سپس به نتیجه گیری از این نزاع پرداخته و این طرح را توضیح می دهیم که: عبارت های مختلف از سوی ابن عربی نقل شده است، چه بسا این اختلاف به خاطر به سرقت رفتن اولین نسخه فتوحات توسط راهزنان و یا استنساخ ناسخان و نوشته شدن دوباره آن توسط ابن عربی در آسیای صغیر باشد. نیز نتیجه عبارت ها یکی است چرا که در تمامی نقل ها بخش اول آنکه «اقرب الناس الیه علی بی ابی طالب» است، مورد اتفاق می باشد.
چه عبارت به صورت امام العالم و سر الانبیاء باشد و چه عبارت به صورت اسرار الانبیاء اجمعین و یا امام العالم و سر الانبیاء اجمعین در اصل استفاده و دلالت عبارت ابن عربی خللی وارد نمی کند، حداکثر ویژگی که لفظ امام العالم دارد، تاکید بر قرابت و شایستگی های ذاتی علی (ع) دارد که نه ابن عربی و نه هیچ یک از اندیشمندان منصف اهل سنت آن را انکار نمی کنند
خلاصه ماشینی:
عثمان یحیی تصحیح کننده فتوحات در متن کتاب لفظ اجمعین را نیاورده است ، اما در پاورقی جلد دوم صفحه ٢٢٧ و در نسخه بدلهـای این عبارت مینویسد: در نسخه Bچنین آمده است : علی بن ابی طالب رضی الله عنه امام العالم و سر الانبیاء اجمعین ، وی سـپس در داخـل پرانتز توضیح میدهد: یک فرق مهم بین روایت نسخه اصل و نسخه Bملاحظه میشود، این عبارت دارای اشارههای روشن شیعی است .
مثلا این عبارت فتوحات مکیه : «و اقرب الناس الیـه علـی بـن ابـی طالـب وسـر الانبیـاء» (فتوحات مکیه ، ١١٩/١، باب ٦؛ تصحیح عثمان یحیی، ٢٢٧/٢، باب ٦) بدون اینکه مراجعـه بـه کتاب مذکور بکند از «کلمات مکنونه »٣ فیض کاشانی به این صورت نقل کرده است : «و اقـرب الناس الیه علی بن ابی طالب امام العالم و سرّالانبیاء اجمعین »، یعنی که نزدیک تـرین کـس بـه محمد- صلی اللّه علیه و آله - علی بن ابی طالب است و او امام عالم و سرّهمه انبیاست .
ایشـان در رساله الولایه ٥(شرح فصوص الحکم قیصری، چاپ مرحوم آشتیانی، ٤٤٩) از این عبـارت ابـن عربی سه نکته مهم را استفاده کرده و ضمن اثبات ختم ولایـت علـی (ع ) ورد نظـر شـیخ کـه حضرت عیسی (ع ) خاتم اولیاء است ، سه نکته را استفاده میکند: الف : ابن عربی تصریح میکند که علی (ع ) نزدیک ترین مردم بـه پیـامبر (ص ) اسـت .