چکیده:
وسعت زیادی از پهنه ایران را سطوح نسبتا هموار و کم ارتفاعی تشکیل میدهد که به دلیل ارتفاع اندک و سایر عوامل اقلیمی، از شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک برخوردارند. فقر پوششگیاهی و همواری نسبی، موجب غلبه فرآیندهای کندوکاو و تراکم بادی در این مناطق شدهاست. میزان فرسایش بادی و حجم نقل و انتقال مواد، وابسته به ویژگیهای باد اعم ازسرعت، جهت و فراوانی آن است. قدرت حمل مستقیم باد محدود به ذراتی میگردد که قطرآنها کمتر از 2 میلیمتر باشد. این پژوهش سعی دارد که به بررسی ویژگیهای ژئومورفولوژیکی پیکانهای ماسهای گونه گیاهی خارشتر (Alhagi maurorum) در غرب دشت لوت (شرق شهداد) بپردازد. تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی مبتنی بر روشهای میدانی و کتابخانهای است. بدین صورت که پس از مشخص کردن محدوده مورد مطالعه، با استفاده از ترانسکت، پیکانهای ماسهای مورد نظر مشخص و سپس به بررسی مورفومتری، و گرانولومتری نمونهها در آزمایشگاه پرداخته شد. نتایج نشان میدهد که همبستگی بسیار تنگاتنگی بین طول پیکان ماسهای با ارتفاع گیاه و تپه ماسهای وجود دارد، به طوریکه در سطح 99 درصد معناداری میباشند. همچنین نتایج حاصل از گرانولومتری ماسهها نشان میدهند که در هر سه نمونه گرفته شده از قاعده، وسط و راس پیکان، رسوبات درشت دانه با اندازههای بیشتر از 250 میکرون وجود ندارد. در بین رسوبات با اندازه 250 میکرون ملاحظه میگردد که در قاعده پیکان نسبت به وسط و راس آن، رسوبات درشت دانه بیشتری وجود دارد.وسعت زیادی از پهنه ایران را سطوح نسبتا هموار و کم ارتفاعی تشکیل میدهد که به دلیل ارتفاع اندک و سایر عوامل اقلیمی، از شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک برخوردارند. فقر پوشش گیـاهی و همواری نسبی، موجب غلبه فرآیندهای کندوکاو و تراکم بادی در این مناطق شده است . میزان فرسایش بادی و حجم نقل و انتقال مواد، وابسته به ویژگیهای باد اعم از سرعت ، جهـت و فراوانـی آن اسـت . قدرت حمل مستقیم باد محدود به ذراتی می گردد که قطر آنها کمتر از ٢ میلیمتر باشد. این پـژوهش سعی دارد که به بررسی ویژگیهای ژئومورفولوژیکی پیکانهای ماسه ای گونه گیاهی خارشتر (Alhagi maurorum) در غرب دشت لوت (شرق شهداد) بپردازد. تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی مبتنـی بـر روشهای میدانی و کتابخانه ای است . بدین صورت که پس از مشخص کردن محدوده مورد مطالعه ، با استفاده از ترانسکت ، پیکانهـای ماسـ ای مـورد نظـر مشـخص و سـپس بـه بررسـی مورفـومتری، و گرانولومتری نمونه ها در آزمایشگاه پرداخته شد. نتایج نشان میدهد که همبستگی بسیار تنگاتنگی بین طول پیکان ماسه ای با ارتفاع گیاه و تپه ماسه ای وجود دارد، به طوریکه در سطح ٩٩ درصد معنـاداری میباشند. همچنین نتایج حاصل از گرانولومتری ماسه ها نشان میدهند که در هر سه نمونه گرفته شده از قاعده، وسط و راس پیکان، رسوبات درشت دانه با اندازههای بیشتر از ٢٥٠ میکرون وجـود نـدارد. در بین رسوبات با اندازه ٢٥٠ میکرون ملاحظه میگردد که در قاعده پیکان نسبت بـه وسـط و راس آن، رسوبات درشت دانه بیشتری وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"نـوع ایـن اشـکال در هـر منطقه ای به مقدار شن و ماسه و جهت غالب باد در طول سال وابسته میباشد (باگنولد، Musick and Gillette Wiggs Tsoar and Moller, Wolfe and Nickling Karavas Corrigan Haney Bagnold Li Ling Zhu Mckee Liu ١٩٤١؛ لنکاستر 1 ، ١٩٩٥؛ بسلر 2 ، ١٩٩٢؛ پی و تسار 3 ، ١٩٩٠؛ دانـگ 4 و همکـاران، ٢٠٠٨؛ ٢٠٠٨؛ بروکفیلــد و آلبرانــدت 5 ، ١٩٨٣؛ نیکلینــگ 6 ، ١٩٨٦؛ لیوینگســتون 7 و همکــاران، ٢٠٠٧؛ کوکیرک 8 ، ١٩٩٦) یکی سادهترین و ابتدائیترین اشکال تراکم ماسه ، پیکان ماسه ای است (شکل های ١ و ٢).
هر اندازه تـراکم Lancaster Besler Pye and Tsoar Dong Brookfield and Ahlbrandt Nickling Livingstone Kocurek بوته ها بیشتر باشد ماسه های بیشتری به دام میافتند.
000 **(رابطه در سطح ٩٩ درصد معنادار است ) با توجه به جدول ٤ میتوان نتیجه گرفت که در بین ٦ پارامتر انتخاب شده (طول تپـه ، ارتفاع تپه ، ارتفاع گیاه، عرض در محل گیاه، وسط و قاعده پیکان)، همبستگی تنگاتنگی در سطح ٩٩ درصد معناداری وجود دارد.
در بین عرضهای مختلف پیکان ماسه ای در محل گیاه، وسط و قاعـده پیکـان، بـه طور طبیعی بیشترین عرض مربوط به محل گیاه و سپس وسط و در آخر، قاعده پیکـان میباشد و به همین ترتیب واریانس و انحراف معیار نیز از این روند تبعیت میکنند.
‘Airfow and roughness characteristics over partially vegetated linear dunes in the southwest Kalahari Desert’, Earth Surface Processes and Landforms, 21, 19–34."