چکیده:
تراکم از مهمترین عناصر شناخت فرم شهر است که تحلیل آن راهی مفید برای سامان دهی نظام توزیع جمعیت و فعالیت شهر به شمار می رود. تحلیل تراکم؛ کوشش برای سامان دادن به الگوی کالبدی شهر و هدف از آن برنامه دار کردن سازمان فضایی شهر است. پژوهش حاضر با تعریف و ارائه شاخص های مختلف از تراکم و با تحلیل فضایی سعی نموده تا تصویر کامل تری از فرم شهر آمل ارائه دهد. تحقیق از نظر ماهیت کاربردی و روش آن تحلیلی و کمی است. برای سنجش توزیع تراکم از روش تحلیل تراکم و از مدل های کمی مانند ضریب ویلیامسون، آنتروپی نسبی و شانون استفاده شد. برای تحلیل الگوی فضایی تراکم نیز از تکنیک اتوکرولیشن فضایی استفاده شد که با استفاده از آماره G نقشه های (Hot Spot) و(Cold Spot) تهیه گردید. نتایج تحقیق از تمرکز گرایی ساخت و سازهای جدید و وجود تفاوت در بین مناطق مختلف شهرآمل حکایت دارد. در این بین شاخص های (F.A.R)، تراکم مسکونی، تراکم ناخالص و خالص مسکونی دارای توزیع نابرابر و شاخص های تراکم نفر در مسکن و خانوار در مسکن توزیع برابری را در مناطق شاهد بوده اند. بیشترین تمرکز و فشردگی مربوط به شاخص (F.A.R) بوده که نشان دهنده بالا بودن میزان متراژ زیربنای واحدهای مسکونی بین مناطق مختلف شهر آمل است، اما شدت توزیع تراکم مسکونی(136/0) بیشتر از تراکم ساختمانی(124/0) بود که این امر یعنی تمایل به افزایش تعداد واحدهای مسکونی بیشتر از تمایل به افزایش زیربنای مسکونی است.تراکم از مهمترین عناصر شناخت فرم شهر است که تحلیل آن راهی مفید برای سامان دهی نظام توزیع جمعیت و فعالیت شهر به شمار می رود. تحلیل تراکم ؛ کوشش برای سامان دادن به الگوی کالبدی شهر و هدف از آن برنامه دار کردن سازمان فضایی شهر است . پژوهش حاضر با تعریف و ارائه شاخص های مختلف از تراکم و با تحلیل فضایی سعی نموده تا تصویر کامل تری از فرم شهر آمل ارائه دهد. تحقیق از نظر ماهیت کاربردی و روش آن تحلیلی و کمی است . برای سنجش توزیع تراکم از روش تحلیل تراکم و از مدل های کمی مانند ضریب ویلیامسون، آنتروپی نسبی و شانون استفاده شد. برای تحلیل الگوی فضایی تراکم نیز از تکنیک اتوکرولیشن فضایی استفاده شد که با استفاده از آماره G نقشه های (Hot Spot) و(Cold Spot) تهیه گردید. نتایج تحقیق از تمرکز گرایی ساخت و سازهای جدید و وجود تفاوت در بین مناطق مختلف شهرآمل حکایت دارد. در این بین شاخص های (F.A.R)، تراکم مسکونی، تراکم ناخالص و خالص مسکونی دارای توزیع نابرابر و شاخص های تراکم نفر در مسکن و خانوار در مسکن توزیع برابری را در مناطق شاهد بوده اند. بیشترین تمرکز و فشردگی مربوط به شاخص (F.A.R) بوده که نشان دهنده بالا بودن میزان متراژ زیربنای واحدهای مسکونی بین مناطق مختلف شهر آمل است ، اما شدت توزیع تراکم مسکونی (٠.١٣٦) بیشتر از تراکم ساختمانی (٠.١٢٤) بود که این امر یعنی تمایل به افزایش تعداد واحدهای مسکونی بیشتر از تمایل به افزایش زیربنای مسکونی است .
خلاصه ماشینی:
"درست است که ، انباشتگی و تراکم یکی از مهمترین اصول در الگوی فشرده به شمار می رود اما باید توجه داشت که این امر به تنهایی، نمی تواند بستر ساز شهر پایدار باشد و افزون بر آن اهداف و پارامترهای دیگری نیز باید مد نظر قرار گیرند؛ پارامترهای مشخص و دقیقی که با تکیه بر آن شهر فشرده مرزهایی برای رشد شهری ایجاد می کند، توسعه کاربری ترکیبی را تشویق می کند، نوسازی بافت های فرسوده ناکارآمد و ناپایدار را حمایت می کند، پایداری اجتماعی و توسعه فرهنگی را ارتقاء می بخشد، ارتقای کیفی طراحی شهری را مورد تأکید قرار می دهد، بر نقش حمل و نقل عمومی تمرکز می کند، و با حفاظت از حریم شهر و زمین های کشاورزی ، تنوع اکولوژیکی را مورد توجه قرار می دهد.
- بحرینی، حسین ، ١٣٧٨، شکل شهر چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟، مجله معماری و فرهنگ ، سال اول، شماره اول - عسگری ، علی ، ١٣٩٠، تحلیل های آمار فضایی با Arc Gis ، سازمان فن آوری اطلاعات و ارتباطاط شهرداری تهران - جنکز، مایک و کولین ، جونز، ١٣٩١، ابعاد شهر پایدار، ترجمه مجتبی رفیعیان و هانیه هودسنی ، دانشگاه تربیت مدرس - حبیب فرح، ١٣٩٠، نقش شکل شهر در کاهش خطرات ناشی از زلزله ، تابش تصویر - حکمت نیا، حسن و موسوی ، میر نجف ،١٣٩٠، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای ، انتشارات علم نوین ، یزد - رهنما، رحیم و عباس زاده غلامرضا (١٣٧٨)، اصول، مبانی و مدل های سنجش فرم کالبدی شهر، جهاد دانشگاهی مشهد - سالنامه آماری استان مازندران ١٣٩٠ سازمان مدیریت و برنامه ریزی - سرشماری عمومی نفوس و مسکن ١٣٧٥ ، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ ، مرکز آمار ایران - سعیدنیا،١٣٧٨، شکل شهر، مجله معماری و فرهنگ ، سال اول، شماره اول - سیف الدینی، فرانک ، ١٣٧٨، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای ، دانشگاه شیراز - عزیزی، مهدی ، ١٣٨٣، تراکم در شهرسازی ، دانشگاه تهران - لینچ ، کوین ."