چکیده:
دیوان حافظ یکی از دیوان های مشهور شعر فارسی است که بر آن شرح های مختلفی نوشته شده است . یکی از این شرح ها شاخ نبات حافظ است که به قلم جناب آقای دکتر محمد برزگر خالقی به رشتۀ تحریر درآمده است . این شرح نیز مانند دیگر شرح ها از نقاط قوت زیادی برخوردار است . از جمله : تمام غزلها بررسی شده است و تقریبا تمام ابیات به نثر ساده و روان برگردانده شده است . با آنکه شرحی عالمانه و محققانه است ، برای عوام نیز قابل استفاده می باشد. از توضیحات اضافه و... پرهیز شده است . از طرف دیگر این شرح نیز مانند تمام شرح ها از سهو ها و لغزشهایی خالی نیست . از جمله : گاهی اوقات ابیات فقط به نثر ساده برگردانده شده اند و هیچ توضیحی - که بعضا ضروری بوده است - ارائه نشده است ، و ابهام یا زیبایی بیت آشکار نشده است . یک مطلب چندین جا بدون دلیل ذکر شده است . به بسیاری از زیبایی های ابیات که تفاوت زبان و بیان حافظ با دیگران در گرو آنها است ، اشاره نشده است ومانند این . در این مقاله به طور مختصر، و در حوصلۀ یک مقاله فقط به بررسی ابیاتی که نادرست معنی شده یا معانی مختلف آنها بیان نشده است اشاره گردیده است .
خلاصه ماشینی:
"حافظ با تصویری زیبا می گوید: چون دل من عاشق او بود و از عشق او خونین بود برای اینکه عشق او تمام هستی مرا غارت نکند، دل خونین خود را از بدن جدا کردم تا با دادن آن به معشوق ، جان خود را نجات دهم ، اما از آن جایی که از جایگاه دل من خون می ریخت ، معشوق از چکه های خون من که بر زمین ریخته شده بود، رد مرا پیدا می کرد و مرا رها نمی کرد (معشوق تنها به دل دادن من قانع نبود و می خواست تمام وجود مرا بگیرد) شبیه این بیت را مولوی در غزلی چنین آورده و بعید نیست که حافظ به آن نظر داشته است : از خون من آثار به هر راه چکیده است اندر پی من بود و به آثار مرا یافت (غزلیات شمس ،غزل ٣٣٠) کلیم کاشانی این تصویر را چنین بیان کرده است : دنبال اشک افتاده ام جویم دل آزرده را از خون توان برداشت پی نخجیر پیکان خورده را (غزل ٢٢) ٣- بیت ٩ غزل ٢١٤: آن شاه تند حمله که خورشید شیر گیر پیشش به روز معرکه کمتر غزاله بود بیت چنین معنی شده است : «آن شاه تند حمله که خورشید به وقت قدرت و شرفش در روز جنگ همچون آهو بره ماده ، ضعیف و رام بود."