چکیده:
چکیده خداوند در زبان دینی، وجود برتر است و نه تنها ذات مقدس، بلکه صفات و کلام او را در قیاس با سایر موجودات نمیتوان شناخت. آیات وحیانی هرچند کلام خدا، اما خطاب به آدمی و برای رساندن او به کمال و سعادت حقیقی محسوب میشوند و فقط با درک و فهمی دارای ضابطه جذب فطرت الهی وی خواهند شد. لذا فهم متن وحیانی و درک مراد جدی خداوند، انسان را در مسیر آگاهی صحیح و هدایت واقعی قرار میدهد. از روشهای رایج فهم در عصر حاضر، فهم هرمنوتیکی از متن است که برخلاف ادعای برخی مبنی بر ابتکار آن از سوی غربیان، از دیرباز مبانی و روشهایی از آن توسط مفسران و اندیشمندان مسلمان به کار گرفته شده است. این نوشتار به بررسی اجمالی فهم روشمندانه، و نه صرفا و اصطلاحا هرمنوتیکی، مفسران از کلام الهی پرداخته، نتیجه میگیرد که تفسیر قرآن گاه به راستی امری سهل و ممتنع مینماید؛ زیرا عوامل گوناگونی در فهم مفسر دخیل و مؤثرند و دلیل اختلاف نظر مفسران در تفسیر آیات و فهم معارف قرآن اغلب به حضور یا عدم حضور و شدت و ضعف این عوامل در مقدمات تفسیر هر یک ارتباط دارد، عواملی مانند ادبیات آیات و بلاغت آن، جغرافیای متن (فضا و اسباب نزول آیات)، شخصیت مفسر، دیدگاهها و زمانة او.
خلاصه ماشینی:
مفسران قرآن و فهم روشمندانه از متن داود معماری استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره )، قزوین فاطمه خامدا دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصول دین ، تهران (تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٠٩/٠٢؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/١١/١٤) چکیده خداوند در زبان دینی، وجود برتر است و نه تنها ذات مقدس ، بلکه صفات و کلام او را در قیـاس با سایر موجودات نمیتوان شناخت .
١ـ شیوه های رایج در فهم متون مقدس روش پیشینیان در تفسیر کتاب مقدس ، در آیین مسیحیت و یهود چهار گونـه بـوده اسـت کـه عبارتند از: ١ـ تفسیر شرح اللفظی : در این روش ، معنای واژگانی و ساختار دسـتوری مـتن مـورد نظـر قـرار میگیرد و برای هر یک از واژگان کتاب مقدس ، پیامی آسمانی قایل است که در آن نهفته است .
٢ـ مفسران و فهم متن قرآن دانشمندان مسلمان نیز در طول تاریخ با اتخاذ روش های متناسب با زمان خود، به فهم و تفسیر قرآن پرداخته اند و معارف قرآنی را در جامعه متجلی ساخته اند، همچنان که تفاسـیر مـأثور در قـرن اول با حضور معصومان (ع )و صحابه و نیز نزدیک بودن مسلمانان به عصر نزول نگاشته شد و با توسعۀ تدریجی اسلام و ایمان آوردن ملل پیشرفته به دیـن جدیـد، مبـاحثی عالمانـه در تفسـیر قـرآن راه یافت .
چنان که ملاحظه میشود علامه در تفسیر این آیه علاوه بر توجه به مـتن ، رابطـۀ واقعیـت هـای تاریخی را در فهم متن مورد نظر قرار داده است و برداشت خوانندگان دیگر متن (قرآن ) را از طریق سبب نزول آیه و فضای اجتماعی زمان نزول به چالش مـیکشـد.