چکیده:
هدف این پژوهش، بررسی چارچوب نظری موعظه پذیری براساس قرآن و احادیث می باشد. این پژوهش کتابخانه ای - توصیفی با روش تحلیل محتوا به کشف و بررسی عناصر موثر در پذیرش موعظه پرداخته و سپس مناسبات میان آنها را بررسی کرده و نظام حاکم بر آنها را مشخص ساخته است. یافته های این پژوهش آن است که ایمان، تقوا، عقل، زهد، واعظ درونی، قلب نرم و منعطف و هوشیاری، از عناصر موثر در پذیرش موعظه هستند که در سه گروه عناصر شناختی، عاطفی و عملکردی طبقه بندی می شوند. بر این اساس، چارچوب نظری موعظه پذیری، مبتنی بر خود عقلانی، خود عاطفی، خود مهارگر و خود موعظه گر است. از سویی باید پیش از موعظه، این چهار «خود» را در افراد به وجود آورد و تقویت نمود که این وظیفه دستگاه های تبلیغی، آموزشی و پرورشی است. از سوی دیگر می توان با طراحی ابزار سنجش آن، به بازشناسی افراد موعظه پذیر از انسان های موعظه ناپذیر اقدام نمود.
This study aims at investigating the theoretical framework of preach acceptance based on Quran and Hadith. Adopting library-descriptive and content analysis methods, the paper is an attempt to investigate and discover the elements effective in acceptance of preaches followed by studying the relations between them and identifying the system governing them. The findings of the study indicated that faith, virtue, reason, asceticism, internal preacher, soft heart and consciousness are among the effective elements in accepting preaches being classified into three groups of cognitive, emotional and operational elements. Accordingly, the theoretical framework of accepting preaches is based on rational self, emotional self, inhibitor self and preacher self. On the one hand, these four “selves” shall be created and strengthened in individuals before preaching that is a duty of the advertising and educational systems. On the other hand, by designing its evaluation instrument, recognizing the people who accept preach could be distinguished from those who do not accept it.
خلاصه ماشینی:
حال سؤال این است که خصوصیات مؤمنان چیست که موعظه میپذیرند و چرا پذیرش موعظه به مؤمنان اختصاص دارد؟ ایمان، مصدر از ماده «أمن» است که بر دو معنای نزدیک به هم دلالت دارد: یکی آرامش دل و دیگری تصدیق؛ زیرا انسان چیزی را تصدیق میکند و بر آن گواهی میدهد که نسبت به آن، اطمینان داشته باشد و دلش آرام باشد؛ اما خود واژه «ایمان»، در لغت بهمعنای تصدیق است؛ اعم از تصدیق قلبی و زبانی و عملی.
(مغنیه، 1358: 1 / 457) سؤال این است که واعظ درونی، چه تأثیری در پذیرش موعظه دارد و چرا یکی از عوامل در روایات معرفی شده است؟ پاسخ این است که «هدایتها باید از درون جان انسان سرچشمه بگیرد.
فرد موعظهپذیر کسی است که اولا قلبی نرم و منعطف دارد که تحتتأثیر موعظه منقلب میشود؛ ثانیا قلبی وارسته از تعلق به دنیا و وابسته به آخرت دارد؛ ازاینرو بهراحتی از اموری دنیوی که موعظه، وی را از آن باز میدارد، رویگردان میشود و به امور اخروی که وی را بدان میخواند، روی میآورد.
جدول طبقهبندی عوامل و ارتباط آنها با مؤلفهها مؤلفه موعظه عوامل پذیرش موعظه یادآوری خیر (بعد شناختی) هوشیاری عقل ایمان رقت قلب (بعد عاطفی) قلب نرم و منعطف قلب رها و ناوابسته (زهد) پرهیز و بازداری (بعد عملی) خویشتنداری (تقوا) درونی بودن (جایگاه) واعظ درونی نفس موعظهپذیر با این تحلیل، اکنون میتوان ویژگیهای نفس موعظهپذیر را مشخص و تبیین کرد.