چکیده:
آگاهی واجی عبارت است از مهارت کودک در تشخیص و تغییر اجزای گفتار که توسط سیستم نوشتاری بازنمایی میشود وعاملی مهم در یادگیری نوشتن به شمار میآید. شفافیت خط نیز به معنای میزان سهولت پیشبینی تلفظ از خط در نظر گرفته میشود. خطهایی که بازنمایی میان خط و تلفظ آن بسیار قابلپیشبینی است، خط شفاف (مانند ترکی، ایتالیایی و اسپانیایی) و خطهایی که بازنمایی میان خط و تلفظ در آنها غیرقابلپیشبینی است، خط تیره نامیده میشوند (مانند انگلیسی، فرانسه و عربی). هدف از انجام این پژوهش، درک بهتر عملکرد نوشتن کودکان طبیعی و خوانشپریش فارسیزبان از طریق آزمونهای آگاهی واجشناختی و املای واژهها با توجه به شفافیت و تیرگی خط فارسی است. به این منظور، تأثیر دو متغیر میزان آگاهی واجشناختی و شفافیت خط بر فرایند نوشتن کودکان طبیعی و خوانشپریش بررسی شد و نتایج بهدستآمده با یافتههای سایر مطالعات در این زمینه مورد مقایسه قرار گرفت. در این پژوهش، عملکرد 10 کودک فارسیزبان پسر (با میانگین سن 2/9 سال) که خوانشپریش رشدی معرفی شده و تحت آموزش بودند، با 20کودک طبیعی فارسیزبان پسر (با میانگین سنی 2/9 سال) که در مدارس عادی مشغول به تحصیل بودند، مقایسه شد. تحلیل دادههای حاصل نشان داد که کودکان خوانشپریش تقریبا در تمام آزمونها عملکرد ضعیفتری نسبت به کودکان طبیعی داشتند. نتایج مربوط به تأثیر شفافیت خط با فرضیۀ وابسته به خط همخوانی داشت؛ به این معنا که انجام آزمونهای آگاهی واجشناختی مربوط به واژههای تیره برای هر دو گروه دشوارتر از انجام آزمونهای مربوط به واژههای شفاف بود. تنها در آزمون تولید واژههای همقافیه، عملکرد دو گروه کاملا عکس یکدیگر بود؛ یعنی کودکان طبیعی واژههای تیرۀ همقافیۀ بیشتری و کودکان خوانشپریش واژههای شفاف همقافیۀ بیشتری تولید کردند. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین درصد خطاهای کودکان طبیعی در آزمون املای واژهها مربوط به خطاهای آوایی، و بیشترین درصد خطاهای کودکان خوانشپریش در این آزمون مربوط به خطاهای غیرآوایی است که با فرضیۀ نقص واجشناختی همسویی دارد.آگاهی واجی عبارت است از مهارت کودک در تشخیص و تغییر اجزای گفتار که توسط سیستم نوشتاری بازنمایی میشود و عاملی مهم در یادگیری نوشتن به شمار میآید. شفافیت خط نیز به معنای میزان سهولت پیش بینی تلفظ از خط در نظـر گرفتـه مـیشـود. خـط هـایی کـه بازنمـایی میـان خـط و تلفـظ آن بسـیار قابل پیش بینی است ، خط شفاف (مانند ترکی، ایتالیایی و اسپانیایی) و خط هایی کـه بازنمـایی میـان خـط و تلفظ در آنها غیرقابل پیش بینی است ، خط تیره نامیده میشوند (مانند انگلیسی، فرانسـه و عربـی). هـدف از انجام این پژوهش ، درک بهتـر عملکـرد نوشـتن کودکـان طبیعـی و خـوانش پـریش فارسـیزبـان از طریـق آزمون های آگاهی واج شناختی و املای واژه ها با توجه به شفافیت و تیرگی خط فارسی است . به این منظـور، تأثیر دو متغیر میزان آگاهی واج شناختی و شفافیت خط بر فرایند نوشتن کودکان طبیعی و خـوانش پـریش بررسی شد و نتایج به دست آمده با یافته های سایر مطالعات در این زمینه مورد مقایسه قـرار گرفـت . در ایـن پژوهش ، عملکرد ١٠ کودک فارسیزبان پسر (با میانگین سن ٩.٢ سال ) که خـوانش پـریش رشـدی معرفـی شده و تحت آموزش بودند، با ٢٠ کودک طبیعی فارسیزبان پسر (با میانگین سنی ٩.٢ سال ) که در مدارس عادی مشغول به تحصیل بودند، مقایسه شد. تحلیل داده های حاصل نشان داد کـه کودکـان خـوانش پـریش تقریبا در تمام آزمون ها عملکرد ضعیف تری نسبت به کودکان طبیعی داشتند. نتایج مربوط به تأثیر شفافیت خط با فرضیۀ وابسته به خط همخوانی داشت ؛ به این معنا که انجام آزمون های آگاهی واج شناختی مربوط به واژه های تیره برای هر دو گروه دشوارتر از انجام آزمون های مربوط به واژه های شـفاف بـود. تنهـا در آزمـون تولید واژه های هم قافیه ، عملکرد دو گروه کاملا عکس یکدیگر بـود؛ یعنـی کودکـان طبیعـی واژه هـای تیـرة هم قافیۀ بیشتری و کودکان خوانش پریش واژه های شفاف هم قافیۀ بیشتری تولید کردند. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین درصد خطاهای کودکان طبیعـی در آزمـون امـلای واژه هـا مربـوط بـه خطاهـای آوایـی، و بیشترین درصد خطاهای کودکان خوانش پریش در این آزمون مربوط بـه خطاهـای غیرآوایـی اسـت کـه بـا فرضیۀ نقص واج شناختی هم سویی دارد.
خلاصه ماشینی:
"دربـارة اثـرات شـفافیت و تیرگـی خـط فارسـی بـر مهـارت هـای نوشـتن کودکـان طبیعـی و خوانش پریش از طریق آزمون های آگاهی واج شناختی و املای واژه ها، تا جـایی کـه نگارنـده اطـلاع دارد، هیچ پژوهشی صورت نگرفته است ، اما در میان پژوهش های مربوط بـه مهـارت هـای خوانـدن آنها، میتوان به مقالۀ دانای طوسی و بلوچ (١٣٨٥) تحـت عنـوان «تـأثیر شـفافیت و تیرگـی خـط فارسی بر عملکرد کودکان طبیعی و نارساخوان در آزمون های آگاهی واج شـناختی » اشـاره کـرد.
در فرضـیۀ دوم پیش بینی شده بود که همگام با افزایش سطح مهارت خواندن ، دانش نوشتاری افراد در عملکرد آنها در آزمون های آگاهی واج شناختی مربوط به واژه های شـفاف و تیـره اثرگـذار اسـت ، بـه طـوری کـه شفافیت خط ، بیشترین تأثیر را در پردازش واج شناختی کودکان طبیعی هم سن تقویمی دارد کـه از دانش نوشتاری بیشتری نسبت به خـوانش پـریش هـا و گـروه گـواه هـم سـن مهـارت خوانـدن آنهـا برخوردارند.
به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان می دهد که دو متغیر آگاهی واج شناختی و شفافیت خـط ، عملکرد هر دو گروه کودکان طبیعی و خوانش پریش را در آزمون املای واژه ها تحت تأثیر قـرار داد، زیرا میانگین خطاهای هر دو گروه در نوشتن واژه های تیره بیشتر از واژه های شفاف بود.
"Developmental dyslexia: A diagnostic screening procedure based on three characteristic patterns of reading and spelling"."