چکیده:
امنیت در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از ضروریات جامعه است. بر همین اساس میتوان گفت تأمین امنیت از مهمترین وظایف و اهداف اساسی حکومتها خواهد بود. امنیت در اندیشة معصومین به ویژه معصومانی که فرصت حاکمیت سیاسی یافتهاند نیز جایگاه مهمی دارد. این نوشتار درصدد بررسی مقوله امنیت و اقدامات و تدابیر امنیتی حضرت علی(ع) است که نزدیک پنج سال متصدی امر حکومت بودند و اهتمام خاصی در جهت تحقق این امر داشتند. این اقدامات – که در پیروی عملی از سیره نبوی بود- در زمینه اقدامات سیاسی و نظامی و اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه در جهت تحقق صلح و گرایش به وحدت و نیز اصالت همزیستی مسالمتآمیز برای آن حضرت جایگاه ویژهای داشت. همین توجه به امنیت داخلی جامعه و رفع موانع بسط آن در درون و برون اجتماع نیز از خاطر مبارک آن حضرت پنهان نگشته، در جهت نیل به این اهداف، تلاشها و اقداماتی را در جامعه آن روز انجام دادند. این پژوهش به بررسی سیره آن حضرت در این زمینه میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"3. اقدامات نظامی اگرچه سیره حکومتی امام(ع) براساس پرهیز از جنگ و خونریزی بود، این بدان معنا نیست که آن حضرت برای حفظ امنیت جامعه، به اقدامات دفاعی بیتوجه بوده است؛ بلکه ایشان براساس آیه صریح قرآن «واعدوا لهم ما استطعتم من قوة...
پس از پیمانشکنی طلحه و زبیر که به سمت عراق رفتند، عدهای از اصحاب از حضرت خواستند از تعقیب آنان خودداری کند که امام ضمن رد این درخواست فرمود: «والله لااکون کالضبع تنام علی طول اللدم حتی یقتل الیها طالبها و یختلها؛ سوگند به خدا من مانند کفتار خوابیده نیستم تا صیاد به او رسیده، او را در دام اندازد» (همان، بیتا، ص58).
امام به جاگیری نیروهای مختلف توجه داشت؛ همان طور که مقتل بن قیس ریاحی، فرمانده خود را به شام اعزام کرد و ضمن توجه دادن او به زمان و چگونگی حرکت و رفتار با مردم فرمود: فإذا لقیت العدو فقف من أصحابک وسطا ولاتدن من القوم دفوهن یرید ان ینشب الحرب؛ هنگامی که با دشمن روبرو شدی، میانه لشگر خود بایست و به چشمان دشمنان نزدیک مشو، مانند نزدیک شدن کسی که میخواهد جنگ کند و از آنان دور مشو همچون دور شدن کسی که از جنگ میترسد تا فرمان من به تو برسد (همان، ص856).
امام علی(ع) نیز در کلام و مرام خویش، حتی در دوران خانهنشینی برای وحدت مسلمین و حفظ اصل اسلام، تأمین این مهم را در سیره عملی خویش اجرا نمودند و برای رسیدن به ثبات و امنیت اجتماعی در جامعه از راهکارهای متعدد سیاسی، نظامی، امنیتی و اجتماعی بهره گرفتند تا چارچوبهای اصیل و جوهری دین اسلام مستحکم بماند."