چکیده:
نظام مردمسالار جمهوری اسلامی ایران همچون هر نظام مردمسالار دیگری، عنایت ویژهای به موضوع تحزب داشته است و آزادی احزاب یکی از وعدههایی بود که از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی رهبران انقلاب، بر آن تاکید میشد. بر این اساس یکی از اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی به آزادی فعالیت احزاب در نظام جمهوری اسلامی اختصاص یافت و قوانینی هم به منظور ضابطهمندسازی فعالیت احزاب و جلوگیری از سوء استفاده از فضای آزادی احزاب به تصویب رسید. در این میان با توجه به نقشی که رهبران انقلاب در تدوین سیاستهای کلان نظام جمهوری اسلامی و ترسیم خطوط کلی حرکت انقلاب و نظام اسلامی دارند، اطلاع از موضع این رهبران نسبت به موضوعات مهم همچون «تحزب» یک ضرورت به شمار میرود. مقاله «تحزب از منظر امام خمینی و مقام معظم رهبری» به روش توصیفی- تاریخی تلاش کرده است تا با مراجعه به منابع و اسناد معتبری که در برگیرنده دیدگاهها و مواضع رهبران انقلاب نسبت به موضوع تحزب میباشد، دیدگاه امام خمینی4 و مقام معظم رهبری را در این زمینه به دست بیاورد که در مجموع به این نتیجه رسیده است که هر دو بزرگوار نسبت به اصل «تحزب» نگاه مثبتی دارند و دیدگاههای مخالفی هم که در این زمینه ممکن است مطرح شود، مخالفت با اصل تحزب نبوده بلکه مربوط به امور دیگری بوده است که به صورت ضمنی به ناکارآمدی فعالیت احزاب در جامعه منجر میشود و در نتیجه این مخالفتها هم، گامی در جهت تقویت تحزب بوده است.
خلاصه ماشینی:
"البته جواز فعالیت اصل احزاب و گروههای سیاسی، چیزی بود که حتی پیش از طرح آن در قانون اساسی از سوی رهبران نظام اسلامی به عنوان یک اصل غیرقابل خدشه پذیرفته شده بود و حتی برخی از رهبران و وابستگان درجه اول نظام، خود اقدام به تشکیل حزب نموده بودند اما با توجه به اینکه این قبیل موضوعات، از جمله حقوق اساسی میباشند که باید جایگاه آن در قانون اساسی قید گردد، لذا در تدوین قانون اساسی نیز به این موضوع توجه شد و حتی یک اصل به آن اختصاص یافت.
سیره عملی مقام معظم رهبری در مورد تحزب به نظر میرسد دیدگاه حضرت آیت الله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در زمینه موضوع تحزب، حداقل از منظر سیره عملی ایشان، بسیار شفافتر از دیدگاه حضرت امام خمینی4 باشند چرا که ایشان به عنوان فردی که پیش از رهبری، سالها به فعالیت سیاسی در فضای جمهوری اسلامی پرداخته و در این مسیر در چندین تشکل عضویت داشتند و نیز سالها رهبری یکی از مهمترین احزاب پس از پیروزی انقلاب اسلامی را بر عهده داشتند.
از این روی برخی مخالفتهای ایشان با احزاب علاوه بر اموری همچون آنچه در مورد دیدگاه امام خمینی4 نسبت به فعالیت احزاب مطرح شد، مربوط به فعالیت احزابی بود که همچون غرب، دستیابی به قدرت را به جای تلاش برای ارتقای سطح فکر و بینش مردم جامعه، به عنوان هدف نهایی احزاب مطرح میکردند و در نتیجه ایشان معیارهایی برای تقسیمبندی احزاب به دو نوع مطلوب و غیرمطلوب داشتند که در صورتی که احزاب موجود با معیارهای مطلوب، تشکیل شده و فعالیت نمایند، ایشان نیز از آن استقبال میکنند."