چکیده:
در این مقاله ، رابطه ی حقانیت و نجات از دیدگاه علامه طباطبایی٤ و چنـد تـن از شـاگردان ایشـان (شـهید مطهری٤، آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی) بررسی شده است . رابطه ی حقانیت و نجات به این معناست که آیا لزوما پیروان دین حق ، اهل نجاتند یا اینکه دایره ی نجات وسیع تر از حقانیت است ؟ برای روشن شدن این مطلب ، ابتدا وارد مبحث حقانیت شده ایم که در راستای آن ضمن اشـاره بـه اینکـه ، دیـن ، چـراغ راه انسان هاست تا واقعیت های حق را از غیر حق تمیز دهند، تعریف دین ، تعدد ادیان و موضع گیریهای متفاوت ، در مواجهه با این امر، دلایل قائلان به پلورالیزم ، و ادله ی بطلان پلورالیزم را بیان کرده ایم و سپس به مبحـث نجات که شامل مباحثی چون ، عوامل و موانع نجات میباشد، پرداخته شده است و در آخر ذیل مبحث رابطه ی حقانیت و نجات ، سرنوشت اخروی سه گروه از انسان ها که عبارتند از: مؤمنـان ، کـافران و مستضـعفان را پـی گرفته ایم . وسیع تر بودن دایره ی نجات از حقانیت و عدم لزوم بین این دو مبحث ، انحصارگرایی در بعد حقانیت ، شمول گرایی در باب نجات و پذیرش پلورالیزم در بعد عملی در اسلام ، نتـایج بـه دسـت آمـده از ایـن تحقیـق میباشد.
خلاصه ماشینی:
"علاوه بر اینکه این آیه مربوط به مساله نجات است نه حقانیت ادیان و مساله نجات و حق بودن ، دو مقوله جدا از یکدیگرند و علامه همـین مطلـب را نیـز توضـیح داده و در رد ایـن تلقـی عامیانـه از آیـه فرموده اند: «ممکن است بنا به مضمون آیه تصور شود; کسـانی کـه بـه خـدا و روز قیامـت ایمـان آورده اند و دارای عمل صالح هستند، اگر چه همه پیغمبران یا بعضی از آنـان را قبـول نداشـته باشند، رستگار خواهند بود ولی باید دانست که در سوره نساء آیات ١٥١ - ١٥٠ خداونـد عـالم ، کسانی را که به پیغمبران یا به بعضی از آنان ایمان ندارند کافر دانسـته اسـت .
آیت الله جوادی آملی نیز با استناد به آیات قرآن بر همراهی ایمان و عمـل صـالح تاکیـد داشته و بیان داشته اند که هر جا هر یک از آن دو به تنهایی آمده ، باید تقیید شود بنابراین ، اگر کسی ایمان (حسن فاعلی) داشته باشد ولی هیچ عمل خیری (حسن فعلی) کسب نکرده باشد، ایمانش در نجات از عذاب سودمند نیست و مانند کسی است که ایمان نیـاورده باشـد، جـز در خلود که با هم تفاوت دارند؛ همین طور کسی که کار خوبی کرده باشد (حسن فعلی)، اما حسن فاعلی (ایمان و نیت خالص ) نداشته باشد، اهل نجات نخواهد بود، مانند این کـه کـاری را بـه عنوان نوع دوستی انجام دهد، نه بر اثر اعتقاد به خداوند و روز حساب ."