چکیده:
روند یابی سیل ، کاربرد فراوانی در مسایل مربوط به پیش بینی سیل ، طراحی مخازن ، سامان دهی رودخانه ، محاسبه ارتفاع سیل بندها، دیواره های موازی رودخانه و غیره دارد. با وجود تکنیک های روندیابی و داشتن هیدروگراف سیل یک نقطه ، می توان ارتفاع سیل مورد نظر رادر هر نقطه از مسیر رودخانه تعیین کرد. برای روندیابی سیلاب در رودخانه از روش های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی استفاده می شود. حل روش های هیدرولیکی پیچیده و طولانی می باشد بنابراین استفاده از روش های هیدرولوژیکی که با محاسبات کمتر و ساده تر میتواند جواب های قابل قبولی ارائه کند اجتناب ناپذیر است . در این تحقیق به منظور انتخاب مناسب ترین روش روندیابی هیدرولوژیکی روش های ماسکینگام ، کـانوکس و آت -کین اصلاح شده و مناسب ترین ضرایب هر مدل ، تعداد ٢٦ سیل در بازه حرمله - بامدژ در بخشی از رودخانه دز انتخاب شد. برای ارزیابی کارآیی روش ها از شاخص های نکویی بـرازش مجـذور میـانگین مربعـات خطـا و ضریب کارایی و ضریب همبستگی استفاده شد. شاخص مجذور میانگین مربعات خطا بیشترین هم خوانی را با دید چشمی داشت . نتایج نشان داد که در روش های ماسکینگام و کانوکس ، روش گرافیکی مناسب ترین روش تعیـین ضرایب است . روش های کانوکس (گرافیکی)، ماسکینگام (لوپ ) و آت -کین بـه ترتیـب ، دارای بیـشترین دقـت بودند. مقایسه خطاها نشان داد که در روش های مختلف روندیابی، تفاوت چشمگیری در انتخاب دبی مبنا وجود ندارد ولی با این حال دبی متوسط و دبی ٥٠ درصد دبی پیک (نصف دبی پیک ) به عنوان دبی مبنا، اولویت استفاده دارند.
خلاصه ماشینی:
"روش های تعیین پارامترها و ضرایب ماسکینگام [به تصویر مراجعه شود] در جدول بالا V0 سرعت مبنا، y0 عمق مبنا، F عدد بدون بعد فرود (Froud number)P، محیط خیس شده برای یک دبی مشخص ، n ضریب زبری مانینگ ، L طول بازه و S شیب بازه مورد نظر است .
در این روش معادله ماسکینگام به شکل زیر تغییر یافته و به صورت معادله ای از نوع رگرسیون چند متغیره می باشد ( bx2+Y=ax1 ) که در آن a و b متناظر C2 و C3 هستند: Qt∆t − I t∆t C2 (I t∆t − I t ) C3 (I t∆t −Qt) (14) انتخاب بهترین روش روندیابی از مقایسه هیدروگراف های خروجی مشاهده ای و تخمینی، و با استفاده از شاخص های آماری مجموع مربعات خطا، اختلاف نسبی دبی پیک ، اختلاف نسبی حجم ، اختلاف نسبی زمان پیک ، ضریب تبیین و ضریب کارایی که توسط ASCE (١٩٩٣) توصیه شده اند می توان میزان خطا و یا دقت هر کدام از روش های روندیابی مورد استفاده در تحقیق را مشخص کرد.
نوع پارامتر آماری مورد استفاده تا حدودی نتایج ارزیابی مدل ها را تغییر می دهد از میان شاخص های برآورد خطا مقادیر ضریب کارایی (EI) نمی تواند کاملا بیان کنندة دقیق ترین روش باشد اما مقادیر RMSE بیشترین همخوانی را با مقایسه چشمی نشان میدهد و بهترین پارامتر برای ارزیابی مدل ها است .
(1990): Least-Squares Parameter Estimation for Muskingum Flood Routing, Journal of Hydraulic Engineering, 116(4).
C (1980): Some Notes on Muskingum Method of Flood Routing, Journal of Hydrology 48, Pp. 343–361."