چکیده:
انسان ها در هر زمان به تناسب نیازی که احساس میکنند برای سازگار کردن شرایط جغرافیایی، تغییراتی در اکوسیستم محیط خود بوجود میآورند. منطقه لارستان نیز از این قائده مستثنی نبوده و از ویژگیهای اقلیم گرم و خشک آن ، دیوارهای بلند و سایه دار، بادگیرها و از همه مهم تر و گسترده تر آب انبارها میباشد. این پدیده مهم ، از اوایل روزهای شکل گیری شهر، نقش اساسی در مورفولوژی آن ایفا کرده است . در این پژوهش با انجام تحقیق جامعی، به مستند سازی و بررسی آب انبارهای عمومی لارستان و مطالعه موردی ٢١١ نمونه از آن ها پرداخته شد. در این بررسی آب - انبارها با توجه به ١١ جنبۀ مختلف تقسیم بندی شدند. در برداشت های انجام شده که ٥٨ درصد آن ها را آب انبارهای شهری، ٩ درصد روستایی و ٣٣ درصد را صحرایی تشکیل میدهد، بیشترین مشاهدات را میتوان مربوط به پوشش گنبد ١٠٥ مورد، مخزن استوانه ١٨٩ مورد، دسترسی به وسیله پلکان داخلی ٢١١ مورد، آب رسانی غیر مستقیم ١٢٨ مورد، تهویه توسط روزنه ٢٠٩ مورد، مصرف آب شرب ١٤٨ مورد و نمای ساده با ١٧٦ مورد فراوانی را عنوان نمود. همچنین حجم کل آب - انبارهای منطقه که ٦٥ درصد آن ها فعال ، ١٧ درصد نیمه فعال و ١٨ درصد غیر فعال میباشند، در حدود ١.٨٧ میلیون مترمکعب تخمین زده شد. در نهایت اقتصادیترین و بهترین تصمیم جهت جلوگیری از تخریب این پدیده مهم و بقای حیات منطقه ، حفظ کاربری ذاتی آب انبارها ارایه دش .
خلاصه ماشینی:
"منبع تأمین آب مورد نیاز آب انبارهای خانگی نیز مانند دیگر انواع آب انبارها در لارستان ، آب باران است که معمولا از کانال های کوچک و ناودان هایی که به پشت بام متصل شده اند، تأمین میشود.
اما در هوای گرم و خشک لارستان با توجه به رطوبت کم هوا، تفاوت دمایی قابل ملاحظه ای بین فضای سایه دار و آفتاب گیر وجود دارد، بنابراین در آب انبارهای این منطقه به ساخت بادگیر توجهی نشده و دریچه های برداشت آب و روزنه ها نقش تهویه آب انبار را به خوبی ایفا میکنند.
شکل ٧: نحوة عملکرد بادگیر و جریان هوا به داخل آب انبار وضعیت فعلی: فعال : در منطقه لارستان کمبود شدید منابع آب آشامیدنی و کیفیت نامناسب این منابع ، باعث شده تا مردم سختکوش این منطقه هم چنان برای مبارزة دشوار خود با کم آبی، به ساخت و استفاده از آب انبارها ادامه دهند.
مطالعه موردی ٢١١ آب انبار در منطقه لارستان با توجه به تقسیم بندی آب انبارها به ١١جنبۀ، بهره وری، مکان احداث ، نوع پوشش ، شکل و حجم مخزن ، نوع دسترسی، روش آب رسانی، نوع تهویه ، وضعیت فعلی، نوع مصرف آب و نما، و نتایج بدست آمده از برداشت ها و مطالعات میدانی ٢١١ مورد آب انبار لارستان ، میتوان خصوصیات غالب مشاهده شده در آن ها را مشخص نمود.
پوشش : پس از اجرای مخزن یکی دیگر از مراحل دشوار ساختمانی، ساخت و اجرای پوشش مخزن است ، این موضوع برای آب انبارهایی با دهانۀ بزرگ صدق میکند که استادان معمار در منطقه لارستان با استفاده از چند طناب و یک وزنه به نام قپو این کار را به خوبی انجام داده اند."