چکیده:
بخش علامرودشت در شمال شهرستان لامرد و جنوب استان فارس واقع شده است . این منطقه دارای اقلیم گرم و خشک بوده و شامل دشت همواری است که تاقدیس های زاگرس از شمال و جنوب آن را احاطه کرده است . در سال های اخیر فرسایش خندقی رودخانه علامرودشت باعث تخریب منابع طبیعی و تهدید سازه های احداث شده بر روی پادگانه های این رودخانه شده است . این موضوع رشد و توسعه آتی را نیز محدود ساخته است . هدف از این پژوهش ، تعیین پهنه های قابل توسعه سکونتگاهی با توجه به محدودیت های مذکور است . برای دست یابی به این هدف ، متغیرهای هیدرودینامیکی و ژئومورفولوژیکی مسیر آبراهه مورد بررسی قرار گرفته است و ابزارهای اصلی پژوهش را انواع نقشه ها، عکس های هوایی برای مقایسه تغییرات دوره ای گالیها و تصاویر ماهواره ای منطقه شامل شده است . همچنین از نرم افزار GIS برای تجزیه و تحلیل و پهنه بندی امکانات و محدودیت های توسعه استفاده شده است . در این میان کارهای میدانی گسترده ای نیز با هدف مشاهده ، بررسی تغییرات کوتاه مدت و ثبت و تطبیق یافته ها با GPS انجام شده است . نتایج نشان میدهد که در میان ٦ پهنه تقسیم بندی شده ، دشت های دامنه ای و قاعده مخروط افکنه ها به دلیل فاصله مکانی و نیز بافت خاک و شیب ، مناسب ترین اراضی با قابلیت توسعه و نواحی پست دشت علامرودشت به ویژه اراضی پیرامون آبراهه به دلیل توسعه گالیها دارای محدودیت توسعه میباشند. در این خصوص شاید بهترین راه کنترل توسعه خندق ها، کاهش و کنترل شیب آبراهه از طریق روش های مهندسی است .
خلاصه ماشینی:
"قدوسی (١٣٧٣) در مقاله ای تحت عنوان «رشد و گسترش خندق ها» در منطقه سرچم زنجان به این نتیجه رسید که شکل گیری و گسترش خندق ها رابطه مستقیمی با میزان املاح موجود در خاک، تمرکز رواناب های سطحی، خصوصیات افق های خاک، شدت بارندگی و پوشش گیاهی داشته و سازندهای زمین شناسی، نوع خاک، درصد شیب و کاربری اراضی از عوامل اصلی در ایجاد و رشد خندق به شمار میروند (احمدی، ١٣٨٦، ٢٤٧).
پس از بررسی عوامل موثر در ایجاد فرسایش خندقی، به منظور بررسی دقیق رشد طولی خندق ها و تعیین میزان پیشروی آن ها به سمت مناطق مسکونی، محدوده ای در شمال غرب شهر علامرودشت که دارای فرسایش خندقی شدید بوده و خندق های موجود در آن بزگ ترین و نزدیک ترین خندق به شهر علامرودشت میباشد، به عنوان منطقه نمونه انتخاب گردید و با مقایسه عکس های هوایی سال ١٣٣٤ و تصاویر ماهواره ای سال ١٣٨٤ میزان پیشروی طولی خندق در دوره زمانی پنجاه ساله تعیین شد.
پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات با تعیین میزان اهمیت و نقش هر یک از این عوامل در گسترش خندق ها و تأثیر آن بر توسعه سکونت گاه های منطقه و با هم پوشانی لایه های مختلف در محیط GIS محدوده مورد مطالعه از نظر توسعه سکونت گاهی بر اساس تأثیر فرسایش خندقی پهنه بندی شده است .
این فرسایش به حدی پیشرفته شده که به طور کاملا مشخص بر روی عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای منطقه قابل مشاهده است (اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس ، مهندسی مشاور حاسب کرجی، ١٣٨٦) (شکل ٨)."