چکیده:
کتاب استان شناسی با هدف معرفی و بازنمـایی هویـت ناحیـه ای اسـتان هـای مختلف کشور تألیف شده ، در مقطع متوسطه تدریس می شود. به نظر می رسد این کتاب به دلیـل تـازه تـألیف بـودن دارای کاسـتی هـایی در معرفـی هویـت ناحیه ای و ملی است . این مقاله با استفاده از روش تحلیـل محتـوا چگـونگی بازنمـایی و معرفـی هویت ناحیه ای و ملی این کتاب را بررسی کرده است . به این منظور کتاب های استان شناسی هرمزگان ، کردستان و سیستان و بلوچستان بررسی شده اند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که رابطۀ هویت ناحیـه ای و ملـی در سه حالت همسویی ، تفاوت و غیرهمسو اسـت و در برخـی مـوارد در معرفـی رابطه هویت ناحیـه ای و ملـی دقـت لازم صـورت نگرفتـه اسـت و بعـضا بـر غیرهمسو بودن هویت ناحیه ای و ملی تأکید شده است . هـم چنـین در معرفـی هویت ناحیه ای میان ابعاد هویت توازن برقرار نشده و فراوانی عوامل فرهنگی و جغرافیایی بیش از سایر عوامل است .
خلاصه ماشینی:
"هویت ملی دارای ابعاد گوناگونی است که از آن جمله می توان به این موارد اشـاره کرد: ١- بعد اجتماعی : ناظر به احساس تعلق خاطر مشترک و تعهد افـراد بـه اجتمـاع ؛ ٢- بعد تاریخی : ناظر بر خاطرات رخدادها، شخصیت ها و فـراز وفرودهـای تـاریخی ؛ ٣- بعد جغرافیایی : ناظر بر قلمرو و سرزمین مشخص ؛ ٤- بعد سیاسی : ناظر بر تعلق به نظام واحد سیاسی و ارزش های مشروعیت بخش به دولت ملی ؛ ٥- بعد دینی : نـاظر بـر اعتقاد به دین واحد؛ ٦- بعد فرهنگی ـ ادبی : ناظر به سنت ها، فولکلور، معمـاری ، هنـر، زبان و ادبیات (ذوالفقاری ، ١٣٨٦: ٣٢)، اما در تقسیم بندی کلی و معرفی ابعـاد و عناصـر تشکیل دهنده و معرف آن هیچ اجماع نظری وجود ندارد و افـراد بـا توجـه بـه حـوزة مطالعاتی و علائق پژوهشی خود تقسیم بندی های مختلفی ارائه کرده اند.
ایـن امـر بـه ویـژه در کتـاب استان شناسی کردستان نمود بیشتری یافته است ، به گونه ای که تلاش زیادی برای نشان دادن همسویی مؤلفه های سیاسی هویت ناحیه ای و ملی صورت گرفته است ؛ درحالی که در هرمزگان به دلیل تاریخ همسوی این استان ، به این بعد کمتر پرداخته شده است .
با توجه به داده های استخراج شده و آزمایشی بودن کتاب هـای یـاد شـده ، پیـشنهاد می شود متن و محتوای کتاب های بررسی شده ، بازبینی شـوند و در هنگـام بـازنگری و ویراستاری مجدد، جمله ها و مواردی که بیانگر تقابـل هویـت ناحیـه ای و ملـی اسـت بازنگری و اصلاح شوند؛ زیرا همان طورکه در بخش یافته هـای تحقیـق اشـاره شـد در برخی موارد مؤلفان کتاب هویت ناحیه ای را بدون توجه به هویت ملی و در تقابل با آن برجسته کرده اند، این امر به خصوص درباره زبان ."