چکیده:
معیار تمایز میان مادی و مجرد، بر اساس نظام های گوناگون فلسفی ، متفاوت است . اصلی ترین معیار هایی کـه بـرای تمایز میان مادی و مجرد گفته اند، عبارت از ماده اولی و ثانی ، قابلیت اشاره حسی ، قـوه و اسـتعداد و ادراک اسـت . در این مقاله به بررسی میزان کارآمدی این معیارها، در تمایز مادی از مجرد می پردازی . بر اساس اصالت وجـود، تمـایز میان مادی و مجرد؛ تمایزی وجودی است نه ماهوی . بنابراین ملاک های ماهوی ، شاخص دقیقی نیستند و بر اسـاس تشکیک وجود رابطه میان مادی محض ، مجرد محض طیف گونه و مشکک ترسیم می گردد. در این مقاله ، اثبات خواهیم کرد که معیار تمایز مادی و مجرد به نحوه وجود آنهاست ، نه استعداد، حرکت ، زمان ، امتداد و مانند اینها.
خلاصه ماشینی:
"طرح اشکال بدین صورت اسـت : زمانی که می گوییم در «عالم مجردات » ویژگی های «عالم ماد » نیز وجـود دارد؛ تفـاوت ایـن دو نوع ویژگی در چیست ؟برای نمونه زمانی که می گوییم در مرت به مجردات ، «زمان » وجـود دارد یـا مراد از «زمان » همان «زمان » عالم ماده است که در این صورت میـان عـالم مجـرد و مـاده تفـاوتی وجود ندارد و این بالبداهه باطل است یا مراد از زمان چیزی غیر از حقیقت دنیوی آن اسـت ؛ بـدین معنا که تفاوت لفظ «زما » در عالم ماده با مجرد در چیس ت ؟آیا مشترک لفظی است ؟ ما نمی توانیم ادعا کنیم که این الفاظ به اشتراک لفظی بر یکدیگر حمل می شوند؛ زیرا نقض غرض خواهـد شـد و دیدگاه برگزیده در پی آن هست که اثبات کند حقیقت این ویژگی ه ﴿و نه تنها اشتراک در لفـظ ﴾ در هر دو موطن وجود دارد و سرانجام پرسش اساسی این اسـت کـه مقـوم ذاتـی لفـظ چیـست ؟ آیـا ویژگی های مصادیق در قوام ذات الفاظ دخالت دارند؟ پاسخ اشکال ٦۱ به این اشکال دو پاسخ می توان داد: پاسخ اول اصل اشکال و پاسخی که به آن داده می شود اختصاص به ایـن مـسئله نـدارد و تمـام الفـاظی را کـه مشترک بین مادیات و مجردات است در بر می گیر ."