چکیده:
عدالت به عنوان یکی از مهمترین مسائل علوم معرفتی و علوم اجتماعی همواره مورد توجه
اندیشمندان قرار گرفته است.
مفهوم عدالت در دو حوزه علوم اجتماعی و علوم معرفتی (فلسفه، کلام، عرفان) از جهتی
مشترک و از جهتی متفاوت است. عدالت در هر دو حوزه صفت فعل و رفتار است اما در علوم
معرفتی، صفت باریتعالی و یا صفت انسان کامل و یا صفت جهان هستی است و در علوم
اجتماعی، عدالت، صفت رفتارها، روابط و قوانین بشر است.
امام خمینی و شهید محمد باقر صدر دو عالم بزرگ شیعی با احاطه به علوم معرفتی و علوم
عملی اسلام سعی وافری در تبیین ارتباط این دو مقوله از جهت «هست» و «باید»
داشتهاند. در این مقاله با ارائه دیدگاههای این دو بزرگوار، عدالت به عنوان
حقیقتی متجلی در عالم هستی و در عین حال هدف شریعت در دو بعد فردی و اجتماعی معرفی
و نقطه نظرهای ایشان در خصوص راهبردهای تحقق عدالت، تبیین خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"ب ـ عدالت غایت کمال انسان و مقصد شریعت شهید صدر و امام خمینی در راستای مبنای نظری قبل، معتقدند که عدالت نهایت کمال آدمی و مقصد شریعت است و بر همین اساس مبانی ذیل را مطرح مینمایند: 1ـ تحقق عدالت در ابعاد سه گانه وجود امام خمینی ضمن آنکه تعدیل قوای نفسانیه را غایت کمال انسانی و منتهای سیر کمالی میداند، معتقد است که «چون عدالت، حد وسط بین افراط و تفریط است، از نقطه عبودیت تا کمال عز ربوبیت، عدالت است که خط مستقیم و سیر معتدل است و اعتدال حقیقی، جز برای انسان کامل که از اول سیر تا منتهیالنهایه وصول هیچ منحرف و معوج نشده است، برای کسی دیگر مقدر و میسور نیست و آن به تمام معنی خط احمدی و خط محمدی است و دیگران از سایران، سیر به تبع کنند، نه به اصالت و چون خط مستقیم و اصل بین دو نقطه، بیش از یکی نیست از این جهت، فضیلت به قول مطلق سیر بر طریق عدالت بیش از یکی نیست، ولی رذایل را انواع بسیار بلکه غیرمتناهی است» (الموسویالخمینی،1381،ص 152ـ153)."