چکیده:
رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیانهای کمی از جمله شهر برتر تجربه کردهاند؛ بدینترتیب که افزایش تعداد جمعیت شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط به خصوص شهرهای کوچک و روستاشهرها عمل میکنند. چنین حالتی در نظام شهری کشورمان نیز به وضوح دیده میشود . در حال حاضر یکی از چالشهای اساسی دولتها به ویژه کشورهای در حال توسعه در جریان شهرنشینی در حال دگرگون یا دیفرانسیل، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب میباشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردن اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسلهمراتب شهری و منطقهای امکان میدهد. لهذا کشورها در جهت ایجاد تعادل فضایی و توزیع متناسب جمعیت سیاستهای راهبردی را مدنظر قرار میدهند . با توجه به مجموعه مطالعاتی که در نظام شهری ایران انجام گرفته، ملاحظه میشود که شبکه شهری ایران از تعادل فضایی برخوردار نبوده و شهرهای کوچک جایگاه مناسبی را در نظام شهری ایران ندارند. بدینجهت ضرورت دارد که سیاستهای راهبردی خاصی در جهت تعادلبخشی نظام شهری اعمال گردد .رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیان های کمی از جمله شهر برتر تجربه کرده اند؛ بدین ترتیب که افزایش تعداد جمعیت شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط به خصوص شهرهای کوچک و روستاشهرها عمل می کنند. چنین حالتی در نظام شهری کشورمان نیز به وضوح دیده می شود . در حال حاضر یکی از چالش های اساسی دولت ها به ویژه کشورهای در حال توسعه در جریان شهرنشینی در حال دگرگون یا دیفرانسیل ، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب می باشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردن اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان می دهد. لهذا کشورها در جهت ایجاد تعادل فضایی و توزیع متناسب جمعیت سیاست های راهبردی را مدنظر قرار می دهند . با توجه به مجموعه مطالعاتی که در نظام شهری ایران انجام گرفته ، ملاحظه می شود که شبکه شهری ایران از تعادل فضایی برخوردار نبوده و شهرهای کوچک جایگاه مناسبی را در نظام شهری ایران ندارند. بدین جهت ضرورت دارد که سیاست های راهبردی خاصی در جهت تعادل بخشی نظام شهری اعمال گردد . سیل یکی از زیانبارترین بلایای طبیعی است که همواره خسارت جانی و مـالی فراوانـی را بـه همـراه دارد. در توسـعه فیزیکی شهرها و مناطق وابسته به آنها ،پیش بینی و برآورد سیلابها، بسیار مهم است . مهمترین مـشکل در بـرآورد سـیلابها و طغیان های استثنایی رودخانه ها ، نبود آمار کافی و نتیجتا عدم ارزیابی مناسب جریان و مقدار آن می باشـد. یکـی از روش های برآورد سیلاب در مناطق فاقد آمار، استفاده از روش مدل سازی سیلاب است . در این نوشتار، دبی حداکثر لحظه ای ، در حوضه آبریز رودخانه وربند لارستان با استفاده از نرم افزار Smada مورد بررسی قرار گرفته اسـت . بـا توجـه بـه نتـایج حاصله ، پارامترهای مساحت حوضه و طول آبراهه اصلی بیشترین تاثیر، در ایجاد سیلاب منطقه به عهده دارند. و چنانچـه از روش تجزیه خوشه ای به جای روش لانگبین در تعیین مناطق همگن استفاده شود ، مدل بدست آمده دارای دقـت بیـشتر و خطای کمتری خواهد بود .
خلاصه ماشینی:
"( سازمان ملل متحد ١٩٩٥ ) در کشور ما، نگرش به سطوح سلسله مراتبی ، تقسیمات سیاسی کشور و سطوحی که در مقیاس ملی حکمفرما بوده و هست و با توجه به تعداد شهرها و جمعیت آنها در یک نگرش کلی می توان شهرهای کشور را به سه سطح شهرهای بزرگ ، متوسط و کوچک تقسیم کرد، ولی از آنجایی که در درون هرکدام از این سطوح شهری تفاوت های جمعیتی و اختلاف عملکردی ملاحظه می گردد، می تـوان شهرهـای ایـران را در یک نـگرش سـاده بـه پنج گروه ١- کلان شهر تهران ، ٢- کلان شهرهای منطقه ای با جمعیت بیش از ١ میلیون نفر، ٣- شهرهای بزرگ مراکز استانی بین ٢٥٠ تا یک میلیون نفر، ٤- شهرهای میانی با جمعیت ٥٠ تا ٢٥٠ هزارنفر و شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از ٥٠ هزارنفر تقسیم کرد.
این جریانات که با توسعه اقتصادی و جریان های مهاجرین در مراحل و زمان های متفاوت اتفاق می افتد، مراحل و ویژگی های شهرنشینی دیفرانسیل را بیان می کند ( شکل شماره ١ 1996-GEYER اقتباس محمدحسن یزدانی دانشجوی دوره دکتری ) ٣- ارزیابی تحولات نظام شهری ایران بررسی مقدماتی در طبقات جمعیتی شهرها در چهار دورة سرشماری تغییرات زیادی را در تعداد شهرها و جمعیت آنها نشان می دهد، تعداد شهرهای کشور از ١٩٩ شهر در سال ١٣٣٥ بـه ٦١١ شهـر در سـال ١٣٧٥ رسیـده است و جمعیت شهری از ٥.
چنین ساختاری به تقسیم کارکردی اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان می دهد در این رابطه و در جهت این تعادل فضایی و توزیع متوازن جمعیت همسو با سایر کشورهای جهان می توان سیاست های راهبردی زیر را در کشور مدنظر قرار داد : ١- حرکت از پایین به بالا : با توجه به شرایط جغرافیایی و سرزمینی ، شهرهای کوچک مناسب ترین پایگاه را در توسعه ملی در اختیار دارند."