چکیده:
ویژگی های ژئومورفولوژی پایه و اساس بررسی های منابع طبیعی حوزه های آبخیز به شمار می رود. زیرا این ویژگی ها تحت تأثیر عوامل زیادی مانند اقلیم، خاک، هیدرولوژی، اکولوژی، زمین شناسی و غیره قرار دارند که می توانند اشکال فرسایشی را بوجود بیاورند. بدون شک اشکال فرسایشی نیز متناسب با خصوصیات و ویژگیهای ژئومورفولوژی توسعه خواهند یافت. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از داده های سنجش از دور و GIS و با یک روش ترکیب نگر عوامل مؤثر بر ویژگی های ژئومورفولوژیکی و اشکال فرسایشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند در این رابطه ابتدا با استفاده از نقشه های توپوگرافی محدوده مورد مطالعه مشخص گردید. سپس کلیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز مانندزمین شناسی، شیب، نقشه کاربری و قابلیت اراضی و غیره رقومی گردیدند. از تصاویر سنجنده ETM+ ماهواره ای لندست سال 2002 نیز پس از پردازش های لازم برای تفکیک واحدها و تیپ های ژئومورفولوژی و همچنین تفسیر اشکال فرسایشی استفاده شد. نتایج نشان داد، سیمای ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه بر اساس مشخصات ارتفاعی، شیب و تظاهرات شکل شناسی عوارض زمین به ترتیب به واحدهای کوهستان(1)، تپه ماهور(2)و نهشته های رودخانه ای(3) قابل تفکیک هستند. در مجموع 8 رخساره مشخص گردید که از این میان، رخساره توده سنگی با پوشش مواد منفصل از واحد کوهستان با تیپ دامنه منظم با مساحتی معادل 04/74 هکتار(45 درصد از کل مساحت حوضه) بیشترین سطح را به خود اختصاص داده است. از بین اشکال فرسایشی، فرسایش سطحی به نحو چشمگیری در منطقه وجود دارد که به صورت لکه های پراکنده و سفید رنگی که فاقد پوشش گیاهی و یا با پوشش گیاهی ضعیف است، در سمت هایی از ارتفاعات منطقه قابل مشاهده است. علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی مانند وضعیت معیشتی و دامپروری می توانند در گسترش چنین اشکالی مؤثر واقع شوند. ویژگی های ژئومورفولوژی پایه و اساس بررسی های منابع طبیعی حوزه های آبخیز به شمار می رود. زیرا این ویژگی ها تحت تأثیر عوامل زیادی مانند اقلیم ، خاک ، هیدرولوژی ، اکولوژی ، زمین شناسی و غیره قرار دارند که می توانند اشکال فرسایشی را بوجود بیاورند. بدون شک اشکال فرسایشی نیز متناسب با خصوصیات و ویژگیهای ژئومورفولوژی توسعه خواهند یافت . در این تحقیق سعی شده است با استفاده از داده های سنجش از دور و GIS و با یک روش ترکیب نگر عوامل مؤثر بر ویژگی های ژئومورفولوژیکی و اشکال فرسایشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند در این رابطه ابتدا با استفاده از نقشه های توپوگرافی محدوده مورد مطالعه مشخص گردید. سپس کلیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز مانند زمین شناسی ، شیب ، نقشه کاربری و قابلیت اراضی و غیره رقومی گردیدند. از تصاویر سنجنده +ETM ماهواره ای لندست سال ٢٠٠٢ نیز پس از پردازش های لازم برای تفکیک واحدها و تیپ های ژئومورفولوژی و همچنین تفسیر اشکال فرسایشی استفاده شد. نتایج نشان داد، سیمای ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه بر اساس مشخصات ارتفاعی ، شیب و تظاهرات شکل شناسی عوارض زمین به ترتیب به واحدهای کوهستان (١)، تپه ماهور(٢)و نهشته های رودخانه ای (٣) قابل تفکیک هستند. در مجموع ٨ رخساره مشخص گردید که از این میان ، رخساره توده سنگی با پوشش مواد منفصل از واحد کوهستان با تیپ دامنه منظم با مساحتی معادل ٧٤.٠٤ هکتار(٤٥ درصد از کل مساحت حوضه ) بیشترین سطح را به خود اختصاص داده است . از بین اشکال فرسایشی ، فرسایش سطحی به نحو چشمگیری در منطقه وجود دارد که به صورت لکه های پراکنده و سفید رنگی که فاقد پوشش گیاهی و یا با پوشش گیاهی ضعیف است ، در سمت هایی از ارتفاعات منطقه قابل مشاهده است . علاوه بر عوامل طبیعی ، عوامل انسانی مانند وضعیت معیشتی و دامپروری می توانند در گسترش چنین اشکالی مؤثر واقع شوند.
خلاصه ماشینی:
"بررسی عوامل مؤثر بر ویژگی های ژئومورفولوژیکی و گسترش اشکال فرسایشی با استفاده از RS و GIS (مطالعه موردی حوضه میرده چراغ ویس کردستان ) دکتر محسن رنجبر عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری مهندس فاضل ایرانمنش عضوهیأت علمی مرکز تحقیقات آب وخاک چکیده : واژگان کلیدی : مقدمه : یکی از موضوعاتی که در حوضه های آبخیز مورد توجه قرار می گیرد، بررسی عوامل مؤثر در ایجاد اشکال فرسایش وتغییرات ژئومورفولوژی می باشد.
قلیزاده ، محمد حاجی (١٣٨٤) نیز با بررسی قابلیت استفاده از تـصاویر مـاهواره ای بـا قـدرت تفکیک بالا در تشخیص برخی از اشکال فرسایش در استان تهران به این نتیجه رسـید کـه مـی تـوان بـا اسـتفاده از تصاویر ماهواره ای اشکال فرسایشی مانند هزار دره ، فرسایش خندقی با شدت زیاد و متوسط و پهنه هایی با اشـکال فرسایش بادی را تفکیـک نمـود.
٨٩ روستای میرده (1) Root Mean Square Error استخراج نقشه هایی مانند مدل ارتفاعی رقومی ، شیب و جهت شیب ، هیپسومتری ، واحد ها و تیپ های ژئومورفولوژی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تصاویر ماهواره ای از لایه های پایه ایجاد شده جزو مرحله دوم تحلیل داده ها و اطلاعات بود.
از عوامل دیگر و جود شیب های بالا (قریب به ٧٥ درصد حوضه شیبی بیش از ٢٥ درصد را دارند) باعث عدم استقرار خاک و پوشش گیاهی بر روی دامنه ها شده و این نوع فرسایش را تشدید کرده است ."