چکیده:
در ایــن مقالــه کــه بــه مطالعــة تطبیقــی خداشناســی و کیهــانشناســی کــیش مــانی و سـایر مکاتــب گنوســی مــی پــردازد، بــه منظـور بررســی خاســتگاه اندیــشة ثنویــت و عــالم نــور و ظلمــت در کــیش مــانوی نــاگزیر از بحــث پیرامــون گنــوس و فرقــه هــای گنوســی هستیم . چـرا کـه پژوهـشگران ایـن احتمـال را مـی دهنـد کـه شـاید مـانی مفهـوم دو بـن را از تفکراتی چـون عقایـد مرقیـون و بردیـصان یـ سـایر گنوسـتیک هـا اقتبـاس کـردهباشـد؛ لذا بـرای آنکـه مـروری دقیـق ت ر و گـسترده تـر در ایـن رابطـه داشـته باشـیم ، در واقـع بایـد از تمــام فرقــه هــای تعمیــدی کــه نــوعی مــسیحیت غیرمتعــارف را اشــاعه مــی دادنــد اطلاعــاتی داشــته باشــیم تــا بتــوانیم بــه مقابلــة اشــتراکات و اختلافــات آنهــا بــا مانویــت از لحــاظ شــکل و محتــوا بپــردازیم ؛ لــذا در مقالــة حاضــر بــرای شــناخت بهتــر اســطورة گنوســی مـانی پـس از مقدمـه ای کوتـاه از پـیش زمینـة زنـدگی مـانی ، معرفـی گنوسـتی سـیزم و مطالعـة فرقه های مختلـف آن بـه بررسـی تطبیقـی ایـن فـرق بـا کـیش مـانوی از منظـر خداشناسـی و کیهانشناسی خواهیم پرداخت .
خلاصه ماشینی:
"چـرا کـه پژوهـشگران ایـن احتمـال را مـی دهنـد کـه شـاید مـانی مفهـوم دو بـن را از تفکراتی چـون عقایـد مرقیـون و بردیـصان یـ سـایر گنوسـتیک هـا اقتبـاس کـردهباشـد؛ لذا بـرای آنکـه مـروری دقیـق ت ر و گـسترده تـر در ایـن رابطـه داشـته باشـیم ، در واقـع بایـد از تمــام فرقــه هــای تعمیــدی کــه نــوعی مــسیحیت غیرمتعــارف را اشــاعه مــی دادنــد اطلاعــاتی داشــته باشــیم تــا بتــوانیم بــه مقابلــة اشــتراکات و اختلافــات آنهــا بــا مانویــت از لحــاظ شــکل و محتــوا بپــردازیم ؛ لــذا در مقالــة حاضــر بــرای شــناخت بهتــر اســطورة گنوســی مـانی پـس از مقدمـه ای کوتـاه از پـیش زمینـة زنـدگی مـانی ، معرفـی گنوسـتی سـیزم و مطالعـة فرقه های مختلـف آن بـه بررسـی تطبیقـی ایـن فـرق بـا کـیش مـانوی از منظـر خداشناسـی و کیهانشناسی خواهیم پرداخت .
مـی دانـیم کـه مـانی بـا زرتـشتیان تمــاس داشــت و بــا آمــوزههــای آنــان آشــنا بــود؛ لــذا در کتــابهــای وی، آمــوزههــای مانوی، کـسوت واژههـای دینـی زرتـشتی بـه تـن مـی کننـد و ایـزدان آن، نـام ایـزدان ایزدسـتان زرتشتی و اگـر بخـواهیم دقیـق تـر بگـوییم نـام ایـزدان زروانـی را بـه خـود مـی گیرنـد؛ بنـابراین چنان که قـبلا هـم ذکـر شـد بـن شـر مـانوی یعنـی «شـهریار تـاریکی »، اهـریمن نـام دارد؛ امـا همــستار او، پــدر بزرگــی ، نـه اورمــزد بلکــه زروان تعبیــر مـی شــود، در حــالی کــه نــام اورمــزد بــه انــسان نخــستین مــانوی داده شــدهاســت ."