چکیده:
در این نوشتار تصحیح غلامحسین یوسفی و پرویز اتابکی از غزلهای سعدی بررسی و نقد شده است . در اینجا از بیان محاسن این اثر گذشته و تنها به ذکر اشکالات آن پرداخته ایـم . ابتدا اشکالات روش تصحیح این کتاب ذکر شده که عبـارت انـد از نامناسـب بـودن روش انتقادی برای این تصحیح ، عدم توجه به خویشاوندی و ارتباط نسخه ها، و توجه نابجا بـه نسخه های اساس این تصحیح و عدم توجه لازم به سایر نسخ . اشکال دیگر ایـن تصـحیح مربوط به نسخه بدلهای آن است ، یعنی بردن نسخه بدلها به پایان کتاب ، و پیچیـدگی شـرح نسخه بدلها. مورد دیگر اشکالاتی است که در گـزینش و تنظـیم اشـعار رخ داده اسـت ؛ از جمله : عدم تفکیک سایر قالبهای شعری از غزلیات ، اشکال در تشخیص اشعار الحـاقی، و آمیخته بودن غزلیات اصیل با غزلهای الحاقی و مشکوک .
خلاصه ماشینی:
"مصححان در موارد متعدد ضبطهای منحصربه فرد نسخۀ اساس را به متن برده اند و فقط گاهی به این موضوع اشاره کرده اند؛١٠ اما ضبطهای انحصاری بسیاری هم هست که به آنها اشاره نشده است و باید با بررسی نسخه بدلها به وجود آنها پی برد.
١٢ بدیهی است که هیچ نسخه ای خالی از خطا نیست و یوسفی و اتابکی نیز جز این نیندیشیده و کوشیده اند تا اغلاط تمام نسخ و از جمله نسخه های اساس را وارد متن نسازند؛ اما نکتۀ بسیار مهم در این میان این است که خطاهای کتابتی بر دو نوع انـد: یکی خطاهای فاحش ، که مخل وزن یا معنیاند؛ و دیگری خطاهای پنهان ، که خللی در وزن و معنی ایجاد نمیکنند.
البته مرز دقیق و واضحی میان غزل و قصیده (و گاه قطعه های مصرع ) وجود ندارد، اما برخی اشعار در این کتاب هست که نمیتوان آنها را غزل دانست و در میان غزلیات جلوة خوبی ندارند، مانند اشعار شمارة ٣ (٣٦ بیت ) و شمارة ٤ (پانزده بیت ) که هر دو در نسخه بدلها قصیده نامیده شده اند.
برای نمونه مورد زیر ذکر میگردد: آل و م (بعد از ٧٣٤ ق ) و پا (٧٦٤ ق ) این دو نسخه نیز گاه در کنار نسخ د و چ ضبطهای آل را همراهی میکنند، از جمله بررسی و نقد غزلهای سعدی تصحیح غلامحسین یوسفی و پرویز اتابکی."