چکیده:
در سخنان اهلبیت( و دانشمندان شیعه، بسیار مشاهده میشود که نسبت به خطر غالیان، اقدامات و افکارشان هشدار داده و برخی از رهبران ایشان به مردم معرفی شدهاند. اما متاسفانه با وجود تلاشهای اهلبیت( و دانشمندان شیعه در برخورد با اقدامات و آراء این جریان منحرف، برخی از اقدامات ایشان، تاثیر خود را بر فرهنگ قرآنی، بهویژه تفسیر شیعه، باقی گذارده است. این مقاله برآن است تا برخی از این اقدامات را، که در حوزة فرهنگ قرآنی شیعه صورت گرفته است، بررسی نماید. مسئلة اصلی این مقاله آن است که اقدامات تاثیرگذار غالیان در حوزة فرهنگ قرآنی شیعه چه بوده و این تاثیرات چه میزان و در چه زمینههایی است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا مصادیقی از غالیان معرفی شده، سپس برخی اقدامات آنان همچون جعل حدیث، ارائة تاویل فاسد از آیات، و ترویج عقاید باطل به منظور تاثیرگذاری بر حوزة فرهنگ قرآنی تشیّع ارزیابی گردیده است
خلاصه ماشینی:
"برخی اصحاب ائمة اطهار( و دانشمندان شیعه را به ناروا در معرض سوء ظن و اتهام غلو قرار داده است، بهگونهای که نمیتوان به سادگی به همة احادیث این افراد اعتماد کرد (داوری، 1426، ج2، ص336-448/ مجلسی، 1403، ج53، پاورقی ص1) تا جایی که سبب گشته است حدیثشناس و دانشمند بزرگی همچون کلینی نیز در معرض آسیب این جریان قرار گیرد و در نتیجه، نتوان بر تمام احادیث تفسیری و تأویلی نقل شده توسط ایشان در کتاب الکافی اعتماد کامل نمود.
(طوسی، ج5، ص94) گرچه ترویج این عقیده به سود غالیان بوده و آیات زیادی بر عقیدة «تناسخ» و «حلول» تأویل شده، اما به راستی روشن نیست که چه میزان از این آیات توسط غالیان بر چنین معنایی حمل و تطبیق شده است؛ زیرا همانگونه که برخی از دانشمندان اسلامی بیان کردهاند، عقیده به تناسخ در میان ملل پیش از اسلام، در اهل یونان و هند و دیگران وجود داشته و با نفوذ زندیقان در میان مسلمانان، با اندیشة غلو همراه گشته و گسترش یافته است.
(اشعری، ص12/ ایجی، 1997، ج3، ص681/ ذهبی، 1381، ج4، ص133 و ج5، ص76/ سبحانی، 1414، ج8، ص37) به نظر میرسد ترویج این تفکر میتوانست به آنها این اطمینان را بدهد که چون هیچ وحیی مبنی بر مرگ قریبالوقوع آنها نشده است، پس، از خطرات باکی نداشته، برنامههای خود را دنبال نمایند، در حالی که بر اساس آنچه برخی مفسران بیان کردهاند، آیة شریفه تعریضی است به کسانی که دربارة کشتهشدگان در راه خدا میگفتند: اگر به جنگ نرفته بودند، نمیمردند."