چکیده:
اصل اختلافهای دینی و مذهبی در میان انسانها و جوامع بشری امری است اجتنابناپذیر، اما لزوم توجه به مدیریت این اختلافها نیز نباید انکار شود. مدیریت اختلافهای اعتقادی، چه صورت بینالادیانی و چه صورتبینالمذاهبی و چه صورت درون مذهبی آن، آن گاه که در سطح عالمان دینی و متخصصان مربوطه باشد، از نوع مدیریتهای علمی (معرفتی) است. اماآنگاه که اختلافهای اعتقادی از سطح علما به سطوح مختلف عامة اجتماع سرایت کند، به عنوان یک وضعیت اجتماعی ویژه قلمداد میشود و مدیریت علمی (معرفتی) در این وضعیت کارامدی ندارد؛ چرا که در این سطوح عواطف، احساسات، هیجانها، بیمها، امیدها و آرزوها و به طور کلی امور روانشناختی بر امور عقلانی غلبه دارد. طبیعی است که مدیریت اختلاف در این سطوح ویژگیهای خاص دارد. یکی از مصادیقی که جهان اسلام را در هر دو سطح مذکور درگیر کرده است، جریان تکفیری است. در این مقاله به آسیبشناسی دو نوع مدیریت مواجهة علمی (معرفتی) و مواجهة اجتماعی با این جریان پرداخته شده است و راهکارهایی که به مدیریت صحیح چالشهای اعتقادی در هر دو سطح و برونرفت از وضعیتهای آسیبزا کمک میکند برشمرده شده است.
خلاصه ماشینی:
"توجه رهبر فرزانة انقلاب به مؤلفههای معرفتی، نظیر نهضت علمی و منشور وحدت، در کنار عوامل سیاسی، جامعهشناختی و روانشناختی، نظیر پرهیز از بدبینی درونی و در عین حال توصیه به بدبینی بیرونی و نیز مؤلفههای اقتدار و وحدت، روشنگر توجه ایشان به تنوع راهکارهای مدیریت این چالش اعتقادی در جهان اسلام است.
نباید اصول تشیع، که عامل وحدت جامعة شیعیان میباشد را تبدیل به ابزاری برای ایجاد شکافهای اجتماعی کنیم، بلکه به جای آن باید با جدیت به دنبال تربیت نیروهای متخصص و آگاه و مسلح به سلاح منطق و عقلانیت بوده و با توجه به توسعة روزافزون فعالیتهای فرقهای قدیم و جدید و گسترش شبهات در گروههای هدف این جریانات، که اغلب از تخصص و آگاهی کافی و کیفی در باورها و ارزشها و هنجارهای مذهبی خود برخوردار نیستند، با تجمیعظرفیتهای درونی تخصصی خودمان و تزریق این ظرفیت به گروههای هدف جریانها و فرق انحرافی، مانعی جدی در رسیدن آنها به اهدافشان باشیم.
سیاست وحدت شیعه و شیعه (یعنی وحدت عالمان مختلف کلامی، فلسفی، عرفانی و فقهی شیعه) از اولویت بالایی برخوردار است، وگرنه در صورت رشد عوامل غیر معرفتی در میان طرفداران هر یک ازمشربهای فوق، جامعة شیعه دچار بحران شده و وحدت و یکپارچگی هویتی و همدلانة آن را از بین رفته و گسستهای عمیق اجتماعی در آن ایجاد میگردد و چنین جامعهای توان مقابله با چالشهای اعتقادی جریان تکفیری در جهان فعلی را نخواهد داشت."