چکیده:
اصولا کار فرهنگنویسی یا واژه نگاری(Lexicographie) تهیه و ارائه مجموعههای واژگانی است که بر طبق اصول زبانشناختی یا بهرهگیری از واژگان شناختی صورت میگیرد. مقایسه تطبیقی فرهنگ «لغت فرس» اسدی توسی در زبان فارسی، و «العین» خلیل بن احمد فراهیدی در زبان عربی به عنوان اولین فرهنگهای لغت با توجه به پیشینه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی مشترک نشان از آمیختگی و نزدیکی دو زبان فارسی و عربی و اثرپذیری آنها از یکدیگر دارد.اصولا کار فرهنگ نویسی یـا واژه نگـاری(Lexicographie) تهیـه و ارائـه مجموعـه هـای واژگانی است که بر طبق اصول زبان شناختی یا بهره گیری از واژگـان شـناختی صـورت میگیرد. مقایسه تطبیقـی فرهنـگ «لغـت فـرس » اسـدی توسـی در زبـان فارسـی، و «العین » خلیل بن احمد فراهیدی در زبان عربی به عنوان اولین فرهنـگ هـای لغـت بـا توجه به پیشینه فرهنگی، اجتمـاعی، سیاسـی و دینـی مشـترک نشـان از آمیختگـی و نزدیکی دو زبان فارسی و عربی و اثرپذیری آن ها از یکدیگر دارد.
خلاصه ماشینی:
در باب فرهنگ لغت «العین » خلیل بن احمد فراهیدی و «لغت فرس » اسدی توسی بـه صـورت مجزا آثاری نوشته شده است اما با وجود این آثار، مقایسـه تطبیقـی ایـن دو فرهنـگ بـا یکدیگر رویکردی تازه است که در مقاله حاضر مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
در زمانی که فارسی دری منتشر شد مردم قلمرو زبان پهلوی خود را بـه کتـاب هـایی نیازمند دیدند که زبان دری را به آنان بیـاموزد، و ایـن مقدمـه فرهنـگ نویسـی در زبـان فارسی یکی از انگیزه های مهم اسدی توسی برای تدوین «لغت فرس » است .
مهـم تـرین ویژگـیهـای «العین » عبارت اند از: الف - روش تنظیم واژگان بر اساس آوای حروف ب - گردآوری اشکال گوناگون هر واژه ج - دسته بندی واژگان بر اساس شمار حروف آن ها د- ذکر راهنماییهای لازم جهت تشخیص واژگان عربی از غیر عربی روش کار نخستین لغتنامه نویسان فارسی و عربی روش اسدی در ترتیب واژه ها بر اساس حرف آخر واژه است و حروف باصدا و بیصـدا هر دو را در نظر دارد، اما در این زمینه از قاعده و نظم خاصـی پیـروی نکـرده اسـت بـه گونه ای که "های" غیر ملفوظ را نادیده گرفته است .
خلیل بن احمد فراهیدی نیز برای گردآوری کامل واژگان زبان عربـی و دسـته بنـدی آن ها از دو روش استفاده کرده است : الف : روش تکیه بر آوای حروف خلیل که در آغاز میخواست لغتنامه ای بر اساس حروف الفبا بنویسد حـرف همـزه را به دلیل آنکه گاهی به الف و گاه به واو و گاه به واو و یـاء تبـدیل مـیشـود، و گـاهی در ابتدای کلمات تلفظ نمیشود رها کرد و با انصراف از ترتیب الفبایی به گـردآوری واژگـان بر اساس آوای حروف روی آورد.