چکیده:
در این نوشتار ضمن ریشهشناسی واژه "جهل"، مشتقات آن در قرآن بررسی شده و سیر تطور، وجوه معنایی و چگونگی استعمال آنها در مقابل حلم، عقل، اسلام و نیز حوزه معنایی آنها و ارتباطشان با واژگان مترادف، متقابل و مجاور با معنای اصلی، بر محور جانشینی یا همنشینی، تبیین و تشریح گردیده است. بدینمنظور، مطالب در دو قسمت «معناشناسی تاریخی» و «معناشناسی توصیفی»، با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» بیان شده است. در قرآن کریم مشتقات فعلی آن، به تعداد 24 بار و در هر دو معنا استفاده شده است؛ اما بیشتر مربوط به معنای اول میباشد.
خلاصه ماشینی:
"چرا به دوره قبل از اسلام دوره جاهلی گفته میشود؟ در ضرورت و اهمیت این بحث نیز، قابل ذکر است که هرکس بخواهد درک صحیحی از اسلام و شناخت بهتری از قرآن کریم و محتوای آن داشـته باشـد، بایـد مطالعـاتی در احوال عادات ، سنت ها و رسم های عرب های پیش از اسلام داشته باشد؛ کـه واژه جهـل و مشتقات و واژگان حوزه معنایی آن ، در آشنایی با دوره جاهلیت ، آداب و رسـوم ، فرهنـگ جاهلی و به تبع آن شناخت دوره اسلامی، اهمیت نزول قرآن ، کـار پیـامبر خـاتم (ص ) و زحماتی که پیشوایان دینی ما کشیده اند، بسـیار مددرسـان مـا و مقدمـه ای بـرای سـایر پژوهش ها نیز میباشد.
به عقیده وی، تقابل جهـل و حلـم و آنچه در معنای جهل در ارتباط انسان با انسان گفته شد، ویژگی عرب جاهلی بـوده ، امـا پس از اسلام این رابطه افقی انسان ـ انسان ، به رابطه عمودی انسان ـ خدا تبـدیل شـده است و اعراب مشرک درباره خدا، جهل اختیار کردند، ایزوتسو، از همین جا مفهـوم جهـل را با واژه کلیدی کفـر، در قـرآن ، پیونـد زده اسـت (١٣٩١: ٢٨٣-٢٦٤)؛ البتـه وابسـتگی معنای دوم به معنای اول و قرار گرفتن آن جزء شمولات معنای اولی باعث شد تا در این مقاله ، به یک معنا گرفته شوند."