چکیده:
پژوهش حاضر به ارزیابی تأثیرات اجتماعی- اقتصادی بازارچة مرزی سرو (در استان آذربایجان غربی) بر توسعة مناطق روستایی پیرامون پرداخته است. در این مطالعه از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شد. جامعة آماری پژوهش، روستاهای پیرامون بازارچة سرو بودند. منطقة مطالعهشده براساس نظر کارشناسان به سه لایه با فاصلههای سه، شش و نه کیلومتری از بازارچه دستهبندی شدند. درمجموع 14 روستا در این سه لایه شناسایی و مطالعه شدند. در هر روستا بهروش نمونهگیری تصادفی ساده، سرپرست خانوار مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. جمعآوری دادهها با استفاده از پرسشنامة محققساخته انجام شد. برای تعیین اعتبار ابزار پژوهش از اظهار نظر استادان و متخصصان ذیربط و برای تعیین پایایی آن از همسانی درونی بهروش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ 66/0 تا 84/0 برای متغیرهای گوناگون بهدست آمد که نشان از بهینگی پرسشنامه داشت. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS19 بهره گرفته شد. یافتههای تحلیل واریانس نشان دادند که بین روستاها (سه لایة مورد مطالعه) از نظر وضعیت شاخصهای اقتصادیـ اجتماعی، تفاوت معناداری وجود دارد. تأثیر بازارچة سرو بر شاخصهای رفاه اجتماعی، اقتصاد روستایی، صنایعدستی و مشارکت اجتماعی در روستاهای لایة اول (سهکیلومتری) مشهود و بهصورت کاهشی بود. از طرفی در لایههای دوم و سوم ازنظر شاخصهای مذکور تفاوتی مشاهده نشد، بنابراین بازارچه موجب کاهش وضعیت این شاخصها شده است و اثر کاهشی بر کیفیت زندگی تا لایة دوم قابل رهگیری است. تحلیل اثر کل نشان میدهد که محدودة تأثیر این بازارچه تا شعاع ششکیلومتری بوده و اثر اقتصادی آن در منطقة روستایی پیرامون بیش از اجتماعی و کاهشی بوده است.
خلاصه ماشینی:
"در پژوهشـی دیگـر، محمـدی یگانـه و همکاران (١٣٩١) در «ارزیابی تأثیرات اقتصادی بازارچه های مـرزی مهـران بـر توسـعة نـواحی روستایی » نشان دادند که وضعیت درآمدی و دیگر شـاخص هـای توسـعة اقتصـادی ـغیـر از دو مؤلفة وضعیت تولیدات و رفاهـ همه سطح معناداری کمتر از یـک درصـد داشـتند و مهـم تـرین عامل اثربخشی این شاخص ها، ایجاد اشتغال و وضعیت درآمدی بود.
مطیعی لنگرودی و نجفی کانی (١٣٨٥) در پژوهشی با نام «بررسی و ارزیابی اثرات شهرک ها و نواحی صنعتی در توسعة اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی » به ایـن نتیجـه رسـیدند کـه اکثر شاخص های اقتصادی و اجتمـاعی از قبیـل الگـوی مصـرف (خـوراک ، پوشـاک و کالاهـای مصرفی بادوام )، وضعیت مسکن ، بیمه ، رضایتمندی و امنیت شغلی ، میزان تحصیلات و آمـوزش تخصصی ، و انگیزة ماندگاری روستاییان در جامعة نمونـه تفـاوت معنـاداری دارنـد و اثرگـذاری مثبت شهرک ها و نواحی صنعتی در توسـعة اقتصـادی و اجتمـاعی منـاطق روسـتایی را تأییـد می کنند.
رضوانی و همکاران (١٣٨٩) در پژوهشی با نام «تحلیل اثـرات اقتصـادی -اجتمـاعی نـواحی صنعتی در توسعة نواحی روستایی » به این نتیجه رسیدند که ایجاد این نـواحی صـنعتی باعـث ارتقای کلی شاخص های اقتصادی -اجتماعی روستاییان شاغل شده و آثار مثبتی در زمینـه هـای بیمة اجتماعی ، اشتغال و درآمد، مشارکت ، توسعة مسکن ، تغذیه و رفاه اجتماعی داشـته اسـت .
بنابراین ، تأثیر بازارچة سرو بر شاخص های رفـاه اجتمـاعی ، اقتصـاد روسـتایی ، صـنایع دسـتی و مشارکت اجتماعی فقط در روستاهای لایة اول (شعاع سه کیلومتری ) مشهود است و درخصـوص این شاخص ها محدودة اثر بازارچه به روستاهای لایة سه کیلومتری خلاصه می شود."