چکیده:
حجهالاسلام، ابوحامد، امام محمد غزالی طوسی، یکی از مشهورترین مردان تصوف در سده پنجم هجری است. در پژوهش حاضر، برخی آراء و اندیشههای غزالی درباره فرزندآوری و پدیدههای مرتبط با آن، با روش اسنادی- تحلیلی و مطالعه کتاب احیاء علومالدین، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش، وی به پدیده فرزندآوری اهمیت فراوان داده و بهطور مستقیم و غیرمستقیم، به بحث درباره آن پرداخته است: از جمله، به بیان ضرورت تشکیل خانواده و نکاح پرداخته و یکی از اهداف مهم آن را، تولید نسل یا بقای نوع انسانی دانسته است. غزالی آفات و فواید نکاح را نیز بیان کرده است. به اعتقاد وی، فواید نکاح داشتن فرزند، شکستن شهوت، تدبیر خانه، چندزنی و مجاهده نفس در ادای حق ایشان است. وی در بحث درباره طلاق که برخلاف ازدواج، منجر به قطع فرزندآوری مشروع میشود، آن را مباح و مجاز، اما یکی از دشمنترین مباحها در نزد خداوند متعال دانسته است. در نهایت، غزالی از شیوه عزل به عنوان روش سنتی جلوگیری از بارداری سخن گفته است. غزالی با وجود بحث درباره پدیدههایی که به فرزندآوری مرتبط است، آمار و ارقامی را بیان نکرده و بیشتر به صورت نظری به بیان اندیشههایش پرداخته است. البته نباید این امر را نشانه ضعف و کاستی این متفکر بزرگ دانست، بلکه باید به محدودیت دادههای آماری در دوران گذشته توجه داشت.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به مطالب فوق ، در پژوهش حاضر، پاسخگویی به پرسش های زیر مورد توجه است : ١) امام محمد غزالی تحت چه شرایط اجتماعی – فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی و تاریخی به بیان ایده های جمعیتی خویش پرداخته است ؟ ٢) غزالی در آثار خود (احیاء علوم دین و کیمیای سعادت ) درباره پدیده باروری و عناصر مفهومی آن مانند ازدواج و طلاق ، سن ازدواج ، تنظیم خانواده و آشنایی با وسایل پیشگیری از بارداری و غیره چه دیدگاهی داشته و چگونه به توصیف ، تشریح ، تحلیل و تبیین دیدگاه های خود پرداخته است ؟ ٣) شواهد مورد استفاده غزالی در بیان اندیشه هایش چه بوده است ؟ و چه رویکردی (رویکرد مذهبی و ایدئولوژیکی یا ناسوتی ) در آرای وی غالب است ؟ روش پژوهش در پژوهش حاضر، روش مطالعه اسنادی ١ مورد استفاده قرار گرفته است .
با وجود این ، غزالی درباره بسیاری از واقعیت های جمعیتی که «سهم جمعیت شناسی امروز» (سرایی ، ١٣٩٠: ٨) است ، بحث نکرده است ، از جمله درباره شاخص های مربوط به باروری 2 مانند میزان موالید (CBR)، میزان باروری عمومی زنان ١، میزان باروری گروه های ویژه سنی ، متوسط تعداد اطفال به دنیا آمده یک زن (میزان باروری کل ٣)، میزان باروری نکاحی ٤، فاصله متوسط بین موالید، میزان های خالص و ناخالص تجدید نسل ، میانگین موالید زنده برای زنان یک سن خاص ، روش های ابزاری (مانند غلاف ، دیافراگم ، اسپرم کش ، وسیله فلزی داخل رحمی ٥) و روش های شیمیایی (وسایل خوراکی جلوگیری از حاملگی ها یا قرص ها، آمپول های تزریقی مانند دپو پروورا٦، کپسول های کاشتنی مانند نورپلانت و غیره )، جلوگیری از حاملگی و میزان شیوع آن ها به جزء روش عزل یا مقاربت منقطع ، روش های مستقیم و غیرمستقیم تحلیل ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1."