چکیده:
جانشینی پول به پدیدهای اطلاق میشود که مردم یک کشور در پرتفوی دارایی خود،
ترجیح میدهند به جای پول داخلی، پول خارجی نگهداری کنند.این امر دلایل متعددی دارد
که مهمترین آنها کاهش مداوم ارزش پول ملی، تداوم تورم شدید داخلی، بیثباتی
اقتصادی، منفی بودن نرخهای واقعی بهره، خروج سرمایه به علت مهاجرت قانونی و غیر
قانونی و گسترش فعالیتهای قاچاق کالا است.این پدیده هم در کشورهای پیشرفته و هم در
کشورهای در حال توسعه مشاهده شده است.در کشورهای پیشرفته جانشینی پول به صورت
متقارن و دو طرفه است.ولی در کشورهای در حال توسعه به صورت یک طرفه است و بر
سیاستهای پولی این کشورها تأثیر گذاشته و اثربخشی سیاستها را کاهش داده است.این مقاله از طریق تخمین توابع تقاضای پول داخلی و خارجی به مقایسه درجه دلاری
شدن ایران و کانادا میپردازد. برای مقایسه درجه دلاری شدن دو کشور، توابع تقاضای
پول داخلی و تقاضای پول خارجی توسط ساکنین دو کشور برآورد شده است.در این تحقیق از
روش اقتصادسنجی استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان میدهد که دلاری شدن اقتصاد ایران
یک طرفه است یعنی پول خارجی جانشین پول داخلی شده ولی در خارج ایران تقاضایی برای
پول داخلی(ریال ایران)وجود ندارد.در حالی که دلاری شدن اقتصاد کانادا دو طرفه است
یعنی پول خارجی جانشین پول داخلی شده و در خارج کانادا هم تقاضا برای پول
داخلی(دلار کانادا)وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله با استفاده از حجم دلارهای برآورد شده و حجم ریالهای در گردش دو تابع تقاضای پول داخلی و خارجی برای ایران تخمین میزنیم و سپس با استفاده از دادههای بورددو و چودری(1999)دو تابع تقاضای پول داخلی و خارجی برای کانادا را با ایران مقایسه نموده و وجود پدیده جانشینی پول خارجی به جای پول داخلی را در چارچوب تقاضا برای پول با رویکرد سبد دارایی در دو کشور آزمون میکنیم.
رویکرد سبد دارایی، پدیده جانشینی پول را با استفاده از تابع تقاضای سنتی پول مورد بررسی قرار میدهد با این تفاوت که در تابع تقاضای پول داخلی، متغیرهایی نظیر نرخ بهره خارجی، نرخ تورم خارجی یا شاخص قیمتهای مصرفکنندگان خارجی را به عنوان هزینه فرصت نگهداری پول داخلی در مقایسه با پول خارجی وارد میکند.
dna leinaD) برای بررسی پدیه جانشینی پول خارجی به جای پول داخلی تقاضا برای پول داخلی را تابعی از حجم مبادلات (Y) و هزینه فرصت نگهداری پول (i) به صورت زیر نشان میدهند: (1) (i,Y)L P/M از طرف دیگر، به نظر آنها اگر تأثیر اعتصابات پستی در برآورد تقاضای پول منظور نشود؛در دوره اعتصاب، برآورد تقاضای پول کمتر از حد واقعی بدست میآید؛زیرا در دوره اعتصاب، بنگاههایی که پرداختهای مربوط به اوراق قرضه را از طریق پست دریافت نکرده باشند، برای پرداخت هزینههایشان به استفاده از وام روی میآورند؛و افزایش تقاضای وام به افزایش عرضه پول از طرف مقامات پولی منتهی میشود.
چون تقاضا برای پول خارجی با متغیر مقیاس (pdg) رابطه مستقیم دارد لذا طبق نظریه کادینگتون اقتصاد ایران وارد مرحله جانشینی پول شده و از مرحله دلاری شدن عبور کرده است زیرا انگیزههای معاملاتی بر انگیزههای سبد دارایی غالب شده است."