چکیده:
بحث دلالتهای ثلاث از مباحثی است که به تبع تحول در جایگاه مباحث الفاظ در منطق سینوی پدیدار شد. ابنسینا برای نخستین بار اعتنای بیشتری به مباحث الفاظ نموده و از جمله مباحثی که وی بدان میپردازد، دلالتهای سهگانۀ الفاظ (تطابقی، تضمنی، و التزامی) است. در این میان دلالت التزامی بیش از دو دلالت دیگر مورد توجه منطقدانان بوده است. این دلالت از آن جهت که بر معنایی خارج از معنای موضوع له دلالت میکند، مشابه برخی از دلالتهای مجازی بوده و همین مشابهت باعث خلط در تفکیک این دو حیطه از هم میگردد. در این پژوهش، تفاوت حیطۀ استعمال (دلالت تصوری و تصدیقی)، عدم احتیاج به تلازم بین بالمعنی الاخص بین معنای مجاز و حقیقی و عدم استلزام معنای مجاز نسبت به حقیقی، به عنوان سه وجه تمایز دلالت التزامی و تضمنی از مجاز، به شیوهای تحلیلی ـ توصیفی تبیین گردیده است که بهوسیلۀ آنها، مصادیق دلالتهای سهگانه و مجاز در لفظ، به صورت کاملا آشکار قابل تفکیک و شناسایی باشند.
The topic of “trilogical denotations” (al-dalalat al-thalath) appears in Avicenna logic system following the development of the discourse on “terms subject” (al-mabahith al-alfad) in his system. It was Avicenna، who، for the first time، paid more attention to this subject and was responsible for its extended discussion. Among the issues to which he addresses is the one on trilogical denotations (implicit، implied، and metaphorical). Implicit denotation، to which the logicians were more concerned، in that it denotes some meaning different from its original referent، was similar to some kinds of metaphorical denotations، and this similarity leads to some misconceptions in differentiating between the two denotations، metaphorical and implied. In this research we have shown that metaphorical denotation differs from implicit and implied ones in three respects: first، in implicit and implied denotation، the denotation is the result of coining words، but in metaphorical one، it is through some evidence. Second، in differentiating between real and metaphorical meaning we do not need “evident mutual implication in its restricted meaning” (bayyen bi al- ma’na al-akhas). Third، there are not any mutual implications between metaphorical meaning and real meaning، but both implicit and implied meanings imply the real meaning.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش ، تفاوت حیطۀ استعمال (دلالت تصوری و تصدیقی)، عدم احتیاج به تلازم بین بالمعنی الاخص بین معنای مجاز و حقیقی و عدم استلزام معنای مجاز نسبت به حقیقی، به عنوان سه وجه تمایز دلالت التزامی و تضمنی از مجاز، به شیوه ای تحلیلی ـ توصیفی تبیین گردیده است که به وسیلۀ آنها، مصادیق دلالت های سه گانه و مجاز در لفظ ، به صورت کاملا آشکار قابل تفکیک و شناسایی باشند.
یا این که رخانه ث در این استعمال به دلالت تطابقی بر پنجره دلالت میکند، ولی از آن جهت که پنجره جزح 5 خانه است ، استعمال در ییر ما وضع له بوده و لذا استعمال مجاز خواهد بودظ و همفنین است در مثال نکرشده ، اگر وسالل خانۀ شخصی در حال سوختن باشد و او بگوید: رخانه ام سوخت ث ، آیا دلالت رخانه ث بر وسالل خانه ، مجاز حال و محل است یا دلالت التزامی ظ ابن سینا در تعریق دلالات ثلاث میگوید: دلالت تضمنی آن است که لفظ بر معنایی دلالت کند که آن معنا جزح معنایی باشد که خود لفظ به دلالت تطابقی بر آن دلالت دارد.
بدین ترتیب ، در یک دلالت تصوری خالی از هر گونه قصد و اراده میتوان دلالت های سه گانه را مطرت کرد، و این در حالی است که استعمال مجازی تنها در صورتی صحیپ است که الفاظ دارای دلالت تصدیقی بوده و معنای ییر ما وضع له مقصود متکلم باشد."