چکیده:
گسترش شهرنشینی، ازدحام جمعیت و حرکتهای جمعیتی تغییرات زیادی در الگوی سیستم شهرهای ایران بهوجود آورده است. بررسی تغییرات نظام سلسلهمراتب شهری استان لرستان در دورۀ زمانی 90-1355 از اهدافی است که این پژوهش دنبال میکند. جامعۀ آماری پژوهش نقاط شهری استان لرستان، روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات بر اساس آمار مستخرج از پنج دورۀ سرشماری است. مدلهای بهکاررفته مدل رتبه- اندازه، ضریب آنتروپی، مدل حد اختلاف طبقهای و شاخصهای نخست شهری بوده است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که بر اساس مدل رتبه- اندازه در نظام شهری استان طی سالهای 1355 تا 1375 تعادل برقرار بوده، ولی طی سالهای 90-1385 این نظام متعادل کمی به هم خورده است. مقادیر بهدستآمده از ضریب آنتروپی نیز بیانگر آن است که در سال 1375 نسبت به دهۀ قبل از تمرکز شهری استان کاسته شده است، ولی طی سالهای 90-1385 دوباره نظام شهری استان به سمت تمرکز میل داشته است. همچنین شاخصهای نخست شهری بهکاررفته در پژوهش نشان میدهد که نخست شهری در استان وجود ندارد و شهرهای میانی نقش مهمی در این میان دارند.گسترش شهرنشینی، ازدحام جمعیت و حرکت های جمعیتی تغییرات زیـادی در الگـوی سیسـتم شـهرهای ایـران به وجود آورده است . بررسی تغییرات نظام سلسـله مراتـب شـهری اسـتان لرسـتان در دورة زمـانی ٩٠-١٣٥٥ از اهدافی است که این پژوهش دنبال میکند. جامعۀ آماری پژوهش نقاط شهری اسـتان لرسـتان ، روش تحقیـق آن توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات بر اساس آمار مستخرج از پـنج دورة سرشـماری اسـت . مـدل هـای به کاررفته مدل رتبه - اندازه ، ضریب آنتروپی، مدل حد اختلاف طبقه ای و شاخص های نخست شـهری بـوده اسـت . یافته های تحقیق بیانگر آن است که بر اساس مدل رتبه - اندازه در نظام شهری استان طـی سـال هـای ١٣٥٥ تـا ١٣٧٥ تعادل برقرار بوده ، ولی طی سال های ٩٠-١٣٨٥ این نظـام متعـادل کمـی بـه هـم خـورده اسـت . مقـادیر به دست آمده از ضریب آنتروپی نیز بیانگر آن است که در سال ١٣٧٥ نسبت به دهۀ قبل از تمرکـز شـهری اسـتان کاسته شده است ، ولی طی سال های ٩٠-١٣٨٥ دوباره نظام شهری استان به سـمت تمرکـز میـل داشـته اسـت . همچنین شاخص های نخست شهری به کاررفته در پژوهش نشان میدهد که نخست شهری در استان وجود نـدارد و شهرهای میانی نقش مهمی در این میان دارند.
خلاصه ماشینی:
"متناسب با هدف پژوهش ، سؤالات ذیل مطرح میشود: - آیا نظام شهری استان لرستان طی این چهار دورة سرشماری (سال های ١٣٥٥ تا ١٣٩٠) به شکل مطلـوب بوده و تعادل در نظام شهری آن وجود دارد یا خیر؟ - با توجه به شاخص های مختلف نخست شهری و دیگر شاخص های به کار رفتـه در پـژوهش ، آیـا سیسـتم و نظام شهری استان لرستان دارای پدیدة نخست شهری است یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا نخست شهری کـه تبلور تمرکز جمعیت و فعالیت در نخست شهرهاست ، طی چهار دوره سرشماری گذشـته در اسـتان لرسـتان کاهش داشته ، یا افزایش یافته است ؟ پیشینه تحقیق قرخلو و همکاران (١٣٨٧) در پژوهش خود در باب مدیریت سرزمین و تحلیل شبکۀ شهری استان اردبیل طی سـال هـای ١٣٤٥ تا ١٣٨٥ به این نتیجه رسیده اند که به همراه تغییرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در استان اردبیل طی دهه هـای گذشته ، نظام سکونتگاهی و سلسله مراتب شهری استان دچار تغییر و تحول گردیده است .
K - مرحلۀ چهارم : تشکیل ماتریس و تقسیم بندی شهرها سلسله مراتب شهری در استان لرستان بر اساس این مدل طی سال های ١٣٥٥ تا ١٣٨٥ بررسی شد و نتایج آن بـدین شرح است : - در سرشماری سال ١٣٥٥ تعداد طبقات ٤ طبقه بوده که در دو طبقـۀ آن هـیچ شـهری قـرار نگرفتـه اسـت و ایـن نشان دهندة فاصلۀ جمعیتی دو شهر اول استان در این دوره با دیگر شهرهاست ."