چکیده:
با توجه به اینکه سطوح توسعهیافتگی بخش کشاورزی در یک منطقه یکسان نخواهد بود و زمینهای را برای یک عدم تجانس و ناهمگنی فراهم خواهد کرد، لذا ضرورت مطالعه روند توسعه یافتگی را در این بخش اجتناب ناپذیر میکند. پژوهش حاضر با شناخت تفاوتهای موجود، از نظر میزان برخورداری از شاخصهای گوناگون، با هدف آگاهی از سطوح توسعه یافتگی و یافتن میزان شکاف موجود و نوع محرومیت در بخش کشاورزی شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان که از لحاظ آماری از استانهای با استعداد در بخش کشاورزی چه در زمینه تولید، چه سطح زیرکشت میباشد، انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، کل شهرستانهای استان را شامل شده و از دو روش تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی در چارچوب 51 شاخص اصلی و عمده کشاورزی بهره گرفته شده است. آمار و اطلاعات از آمارنامههای کشاورزی و سالنامههای آماری استان گردآوری شده است. مسألهای که در این پژوهش به آن پرداخته شده، این است که با توجه به شاخص توسعه مدنظر، نحوهی توزیع امکانات و خدمات چگونه بوده و کدام یک از شهرستانهای مورد مطالعه به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه دارای موقیت مناسب و کدام یک محروم میباشند؟ برای یافتن نتایج و تحلیل دادهها از نرمافزارهای SPSS و MATLAB استفاده شد. نتایج نشان داد که: شهرستانهای زابل، زاهدان، سراوان، چابهار، خاش در دسته شهرستانهای نسبتا توسعه یافته، شهرستانهای ایرانشهر، سرباز و سیب و سوران در دسته شهرستانهای کمتر توسعه یافته و شهرستانهای زابلی، کنارک، نیک شهر، میان کنگی در دسته شهرستانهای توسعه نیافته از لحاظ کشاورزی به شمار میروند.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان از نظر شاخص های مختلف توسعه کشاورزی با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و وضعیت توسعه یافتگی و میزان برخورداری شهرستان ها به لحاظ این شاخص ها مشخص خواهد شد.
تقوایی و رضایی در سال ١٣٨٣ با استفاده از تکنیک طبقه بندی تاکسونومی عددی برای تعیین درجه ی توسعه یافتگی مناطق روستایی شهرستانهای ایلام به این نتیجه رسیدن که بیشترین میزان بهره مندی روستاها در سطح شهرستانهای مربوط به شهرستانهای شیروان چرداول بوده و شهرستانهای ایلام ، دره شهر، دهلران ، مهران ، ایوان و آبدانان به ترتیب در رده های بعدی قرار دارد.
زیاری و همکارانش در سال ١٣٨٩در مطالعه خود با عنوان سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی به روش (HDI)، با استفاده از ٣١ شاخص تقلیل یافته به هفت عامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی، تسهیلات مسکن بهداشتی-درمانی، اشتغال ، زیر ساخت های طبیعی-اقتصادی، کشاورزی و عامل تلفیقی مشترک از هفت عامل در سه مقطع ١٣٦٥، ١٣٧٥ و ١٣٨٥، به این نتیجه دست یافتند که که میان شهرستانهای استان مذکور به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه تفاوت اساسی وجود دارد.
با دید کلی به نتایج بدست آمده مشخص می گردد که شهرستانهای زابل ، زاهدان ، سراوان ، چابهار و خاش نسبت به دیگر شهرستانهای استان از درجه توسعه یافتگی بالاتر کشاورزی برخوردارند و دیگر شهرستانها در مرتبه های بعدی درجه بندی قرار دارند، لذا پیشنهاد می شود در شهرستانهای مذکور که دارای مزیت نسبی در تولید محصولات کشاورزی (زراعی و باغی) هستند، طرح های توسعه کشاورزی و عمرانی به گونه ایی باشد که در مناطقی که محدودیت نهاده و بویژه محدودیت آب ندارد، سطح زیر کشت باغ و زراعت افزایش یابد."