چکیده:
در قاموس ادبیات دینی و جوانمردی، امام علی علیه السلام، نماد راستین عدالت در همة جنبه هاست . با نظر به چنین تجـسم عینـی از عـدالت ، هـدف ایـن پـژوهش ، تبیـین و بررسـی چیستی عدالت و چگونگی عدالت ورزی از دیدگاه امام علی (ع) و پیامـدهای آن در تعلـیم و تربیت می باشد، تا زمینه ای برای بهره مندی اصحاب تربیت ، از خـوان حکمـت و عمـل او فراهم گردد. برای رسیدن به چنین هدفی ، با روش توصیفی - استنتاجی ، مبادی و مفروضات هستی شناسی ، انسانشناسی ، معرفت شناسی و ارزش شناسی تاثیرگذار بر چیستی عـدالت از دیدگاه امام علی (ع) مورد بررسی قرار گرفته اند، آنگـاه پیامـدهای آن در عرصـة عمـل بـه عدالت در تربیت ، استنتاج شدهاند. نتایج پژوهش نشان می دهـد کـه مـی تـوان عـدالت را از دیدگاه ایشان در تعلیم و تربیت به معنای انصاف دانست کـه -بـا توجـه بـه نقـش هـدایتی و ترویجی تعلیم و تربیت - شامل شناخت ، حفظ و اعادة حقوق برابر افراد و متربیان با توجه به تفاوتهایشان می باشد. تحقق عدالت مـستلزم سـه مولفـة توزیـع ، تـصمیم و تعامـل منـصفانه می باشد. پیامدهای تربیتی چنـین نگـاهی از عـدالت ، مـستلزم مبـانی چـون عـدالت مـداری و عدالت پروری، اصولی مانند اصل برابری متربیـان، توجـه بـه تفـاوتهـا، شـناخت عـدالت و التزام عملی به آن، همراه با روش هایی از جمله همکاری، تکلیف به قدر وسـع ، مـشورت و تحمیل به نفس عدالت ورزی می باشند.
خلاصه ماشینی:
ريباول ترجمه بهشتي ،١٣٧٧ :١٨٦)؛ بنابراين دسـت يـابي بـه مبـاني فلسفي که شامل مبـاني هـستي شـناختي ،معرفت شـناختي ،ارزش شـناختي و انـسان شـناختي مي باشند به منظور استنتاج روش هاي تربيتي امري ضروري مي باشند؛لذا توجه بـه ديـدگاه امام علي (ع) بـه عنـوان کـسي کـه داراي رويکـرد فلـسفي مشخـصي - کـه همـان رويکـرد اسلامي است - مي باشد و مي توان بر اساس رويکرد ايشان به اسـتنتاج روش هـاي تربيتـي پرداخت حائز اهميت مي باشد.
١-٣- ضرورت و اهميت پژوهش با توجه به خلاء پژوهشي که در پيشينه پژوهش اشاره شد، در اين مقاله عدالت در تعلـيم و تربيت از ديدگاه امام علي (ع)، به عنوان انديشمندي که در باب عـدالت ، داراي نظراتـي بوده و آنها را در غالب خطبه ها، نامه ها و حکمت هايشان ابراز داشته و سـعي نمـوده تـا آن را در عرصة عمل نشان دهد، مورد پژوهش قرارگرفته است .
با نظر به اين معنا از تبيين ، ايـن پـژوهش بـه دنبال آن است که در ديدگاه حضرت امير(ع)، به طور صريح يا ضـمني ، عـدالت مبتنـي بـر چه ساختارهايي بوده و آنها چگونه عدالت را تحقق مي بخـشند؛ بنـابراين در ادامـه ، در گـام نخست ، به تبيين مفروضات هستي شناختي ، انسانشناختي ، معرفـت شـناختي و ارزششـناختي ناظر به چيستي عدالت و چگونگي انجام آن از ديـدگاه امـام علـي عليـه الـسلام و سـپس بـه استنتاج چيستي و چگونگي عدالت در تعليم و تربيت خواهيم پرداخت که هدف اصلي ايـن مقاله مي باشد.