چکیده:
برنامة درسی دینی به صورت مدون در سال( ١١٥٦ .ش ) از مکتب خانه هـا شـروع شـد. مدارس نظامیه در حکم متوسطه و دانشگاهی از قرن ٥ هجـری قمـری آغـاز شـد کـه دارای نظام غیر رسمی بود. بررسی تحولات صد سال گذشته برنامه های درسی ابتـدایی و متوسـطه ایران نشان می دهد کـه همـواره تعلـیم واجبـات دینـی بـه قـدر لـزوم، مـد نظـر بـوده اسـت . هدفهای آموزش دینی در طول عمر آموزش های نوین گستردهتـر شـده انـد و صـراحت بیشتری یافته اند بطوری که رویکرد فرادیدگاه سنت گرایی و فرادیدگاه دگرگونی و تحول بر برنامه های درسی دینی حاکم بوده است . تلقی نسبت به یادگیرنده از یک عنصر فعال بـه یک عنصر منفعل تر تغییر نموده است ؛ به عبـارت دیگـر، تکیـة چنـدانی بـر نیازهـا و علایـق دانش آموزان نمی شود. فرایند آموزش و یادگیری از دیدگاه موضـوعی بـه سـوی دیـدگاه اجتماعی (انتقال فرهنگی ) در تغییر و تحـول بـوده اسـت . در مجمـوع آمـوزش برنامـه هـای آموزش دینی دورة متوسطه به یک تلفیـق و ترکیبـی از دیـدگاه هـای گونـاگون در برنامـه درسی رسیده است که چه بسا با هم متعارض و در تضاد می باشند.
خلاصه ماشینی:
در پاسخ بـه اين سئوال کلي ، مي توان از پاسخگويي به پرسش هاي زير شروع نمود: در رويکرد برنامه درسي ايران چه هدفهايي مورد نظر بوده است ؟ در رويکرد برنامه درسي ديني ايران چه تلقـي نـسبت بـه فراينـد يـادگيري و يادگيرنـده وجود دارد؟ در رويکرد برنامة درسي ديني ايران چه تلقي نسبت به فرايند آموزش و محيط يادگيري وجود دارد؟ در رويکرد برنامة درسي ديني ايران چه تلقـي نـسبت بـه معلـم و ارزشـيابي آموختـه هـا وجود دارد؟ ١-٢-پيشينه تحقيق مدارس نظاميه در حکم متوسطه و دانـشگاهي از قـرن ٥ هجـري قمـري آغـاز شـده کـه داراي نظام غير رسمي بود.
منظور از برنامه هاي درسي آموزش دينـي ، برنامـه هـايي اسـت کـه تحـت عنـوان شرعيات، قرآن (منتخـب آيـات)، اخـلاق و تعليمـات دينـي طراحـي شـده و در دوره هـاي مختلف متوسطه تدريس شده است و دورة مورد بررسي داراي ٤ مرحله است : ١- دورة قبـل از تاسـيس دبيرسـتان دارالفنـون ٢- دورة پـيش از انقـلاب اسـلامي ٣- تحول کتب ديني در زمان انقلاب تا سال ١٣٨٠ ٤- تدوين کتب جديد دينـي از سـال ١٣٨٠ تا ١٣٨٤ .
يافته هاي پژوهش براساس آن دسته از تلقي ها نسبت به برنامة درسي که مـورد بررسـي قرار گرفته اند، ارايه مي شوند؛ بنابراين ، در اين قـسمت ، توصـيف و تحليـل داده هـا تحـت هفت عنوان فرعي ، تنظيم و ارائه مي گردد: ١- آرمان هاي تربيتي در برنامه هاي درسي آموزش دينـي : از زمـاني کـه دسـتور سـه ساله مدارس متوسطه به عنوان سيکل اول، در وزارت معارف در سـال ١٣٢٧ تـصويب و در سال ١٣٢٢ تجديد نظر شد دستور العمل هاي جديـدي بـراي مـدارس شـش سـاله متوسـطه تدوين گرديد که همواره هدف هاي ديني بـه اشـکال متفـاوت مطـرح بـوده اسـت .