چکیده:
در این مقاله با توجه به این که خاندان نجفقلیخان دنبلی در تبریز دورة قاجاریه نفوذ داشت، اهمیت ازدواج بین نخبة محلی و خاندان سلطنتی مورد تحقیق قرار میگیرد. تاکنون به این موضوع در تحقیقات تاریخ ایران کمتر توجه شده است. نجفقلیخان «ثانی» به دلیل فداکاری در جنگ ایران و روس مورد توجه عباسمیرزا واقع شد و در دیوانسالاری قاجار ترقی یافت. بهعلاوه او با دختر وی به نام مهرجهان ازدواج کرد. نگارنده مرسلهای از محمدشاه به خواهرش مهرجهان را بررسی کرده و آشکار ساخته است که این مرسله هرچند خصوصی است، محتوای دیوانی هم دارد. نجفقلیخان از رابطه خصوصی بهره میبرد و همزمان پادشاه نیز از طریق غیررسمی از نجفقلیخان میخواست تا مشکلات موجود در جامعة محلی را حل کند. لهذا میتوان گفت که رابطة ازدواج برای هر دو اهمیت ویژهای داشت و خاندان سلطنتی و نخبگان محلی از یکدیگر استفاده میکردند
Concentrating on the Najafqolī Khān family in Azerbaijan in the Qājār period، this article studies the importance of the marriage - based relations between the Iranian local notables and the royal family.
Najafqolī Khān“II” was in favour of ‘Abbās Mīrzā due to his devotional services during the Russo-Persian War، which made him a great promotion in the Qājār’s bureaucratic monarchy and provided his marriage to Mehrjahān، the daughter of ‘Abbās Mīrzā.
The author has analyzed one of Mohammad Shāh’s personal correspondences to his sister، Mehrjahān، and pointed out that these correspondences، although seem personal and private، included administrative contents. Najafqolī Khān took advantage from the personal relation with monarch، and at the same time the monarch ordered him to resolve the problems of his local society. So the marriage relation between the royal family and the local notables was quite important to both of them and، in short، they utilized each other to achieve their own purposes.
خلاصه ماشینی:
"هرچند نجفقلیخان در این دو تحقیق تا حدودی معرفی شده است ، این دو محقق بیشتر به خاندان دنبلی خوی که به عنوان حاکم آن منطقه شهرت فراوانی داشت ، پرداخته و به بعد از تأسیس حکومت قاجار کمتر توجه کرده اند، زیرا در دورة قاجاریه دنبلی ها حکومت خوی را از دست دادند و نفوذ قبلی خودشان را حفظ نکردند.
در این کتاب به طور خلاصه اشاره شده است که عباس میرزا بیست و شش پسر و بیست و دو دختر داشت (احوالات پسرهای خاقان ، گ ٤٣ب ) که مهرجهان خانم هفدهمین دختر بود و با نجفقلیخان دنبلی (یعنی بیوک خان ) ازدواج کرد (همان نسخه ، گ ٥٠ الف )(١٤).
در یک مراسله به تاریخ ٢٣ جمادی الثانی ١٢٦٢ (١٨ ژوئن ١٨٤٦)، محمدشاه به قهرمان میرزا صاحب اختیار آذربایجان دستور داد که برای بیوک خان شغل مناسبی در آن محل تعیین کند وگرنه او را به تهران بفرستد تا در آنجا مشغول به خدمت باشد (سازمان اسناد، شماره سند ٢٩٦٠١٠٨٠١).
بر اساس این تحقیق موردی که دربارة نجفقلیخان دنبلی معروف به «بیوک خان » انجام گرفت می توان استنباط نمود که برقراری رابطۀ خصوصی میان نخبگان و خاندان سلطنتی راهی برای حل و فصل مشکلات و مسائل گوناگون در جامعۀ محلی و سیاست مرکزی محیا می کرده است و حتی پایۀ حکومت قاجاریه با کمک های نخبگان محلی حفظ می شده است ، در عین حال نخبگان هم از این رابطه سود میبردند.
, "La participation des femmes de la famille royale à l’exercice pouvoir en Iran sadavide au XVIe siècle (sconde partie)."