چکیده:
خداوند بر اساس آیات قرآن، اولین معلم قرآن است. پیامبر (ص) با بهرهگیری از روشهای گوناگون به آموزش قرآن اقدام و آموزش قرآن به دیگران بهویژه فرزندان را توصیه کردهاند. مسئلۀ جواز اخذ اجرت یا عدم اخذ اجرت در ازای آموزش قرآن، سبب ایجاد اختلافهایی میان عالمان اسلامی شده است، بهگونهای که هر گروه با توجه به برخی آیات قرآن سعی در اثبات نظر خویش داشتهاند. در این نوشتار آیات دال بر نهی از اخذ اجرت و همچنین آیات دال بر جواز اخذ اجرت آمده و تفاسیر هر دو گروه از این آیات، نقد و بررسی شده است و در نهایت به روایات و جمعبندی آنها در این زمینه پرداختهایم. برخی از مذاهب فقهی با اشاره به آنکه مسلمانان کنونی ایمان قوی مسلمانان قرون اولیه را ندارند و عدم جواز اخذ اجرت بر آموزش قرآن و امور دینی، موجب تعطیل احکام خواهد شد، از جواز اخذ اجرت در برابر آموزش قرآن سخن گفتهاند، این نگرش نیز بهنوعی در رواج قرآن و آموزش آن تأثیرگذار بوده است.
خلاصه ماشینی:
آيۀ دوم (آيۀ کتمان ) نيز بر عدم جواز اخذ دستمزد در ازاي آموزش قرآن دلالت نـدارد، زيرا استفادة حکم مزبور با توجه به شأن نزول هاي بيان شده براي آيه و دلايل ديگر مـردود است ، چون بر اساس برخي از شأن نزول ها، اين آيه دربارة دانشمندان اهل کتاب نازل شده / است که آيۀ رجم و امر پيامبر را کتمان ميکردند (واحدي نيشـابوري، ١٤١١: ٢٩).
٢. کتمان علم از آن روي حرام شده که مستلزم پوشيده ماندن حقايق علمي بوده اسـت و موجب جهل و نادرستي ميشود يا آنکه به دليل رعايت مسائل سياسي، سردرگمي حقايق را به دنبال دارد يا آنکه به دليل ترس از ستمگران کتمان ميشود، با توجه به نکـات يادشـده ، آيه بر مدعاي مورد اشاره دلالت ندارد، به ويژه آنکـه عالمـان متعهـد، مسـئوليت اخلاقـي و شرعي دارند که به موجب متون اسلامي نسبت به اظهار حق ، جز از خدا نهراسـند، چنانکـه در روايات ، سخن حق گفتن در نزد فرمانرواي ستمگر بزرگ ترين جهـاد بـه حسـاب آمـده / است و علي در اين زمينه فرموده اند: «ان افضـل الجهـاد کلمـۀ عـدل عنـد سـلطان جـائر» (مجلسي، ١٤٠٣، ج ٩٧: ٩٣).