چکیده:
هدف : با وجود اینکه بیش از نیم قرن از برنامه ریزی و برنامه ریزی روستایی در ایران میگذرد، نشـانه هـای ناپایـداری از قبیـل تخریـب پوشـش گیاهی و کاربرد غیر اصولی منابع طبیعی، بیکاری و عدم وجود اشتغال پایدار، ضعف بنیان های اجتمـاعی جهـت تعمـیم مشـارکت و غیـره در فضاهای روستایی کشور مشهود است . هدف این پژوهش شناسایی و بررسی بنیادها و عوامل ایجادکننده ناپایداری روستایی در کشور است . روش : در این تحقیق اطلاعات بـه روش کتابخانـه ای جمـع آوری و تنسـیق گردیـده و بـا اسـتفاده از تجزیـه و تحلیـل کیفـی، یعنـی تفکـر و استدلال های عقلانی، عوامل موثر در ناپایداری روستایی شناسایی و مدخلیت آن در ناپایداری روستایی تحلیل گردیده است . یافته ها: براساس دانش موجود، برخی ازعوامل موثر بر ناپایداری روستایی به شرح زیر شناسایی و به دودسته عوامل ملی و فراملی تقسیم شـده است . عوامل ملی عبارتند از؛ بومی نبودن مبانی نظری و الگوهای توسعه در ایران ، نقایص ومشکلات حاکم بر نظام برنامه ریزی، رانتیر بودن دولت ، نقایص آموزشی و پایین بودن سطح سواد، مشکلات و کاستیهای مدیریت روستایی، ضعف امکانات و خدمات و عوامل فراملی عبارتند از رویکرد عقل باوری و سلطه بر طبیعت ، انقلاب صنعتی، رشد جمعیت و ماهیت توسعه . محدودیت ها. راهبردها: ناپایداری روستایی در ایران عمدتا نتیجه بنیان ها و ساختارهایی است که به تضعیف مشارکت اجتماعی روستاییان می انجامد. لذا تحقیقات بعدی میتواند به روش ها و راهکارهای اصلاح این بنیان ها بپردازد. همچنین غیربومی بودن الگوهای توسعه که برمبنای نظری برنامه ریزی، مدیریت توسعه و ... نیز تاثیرگذار است ، در ناپایداری روستایی نقش اساسی دارد. ازاین رو تحقیق در راستای تدوین الگـویی بهینـه ، متناسب با مقتضیات بومی کشور میتواند مورد توجه پژوهش های بعدی قرار گیرد. اصالت و ارزش : این مقاله از حیث رویکرد نظری به عوامل موثر بر ناپایداری روستایی و نیز از جهت نحوه نگرش آن به عوامل ناپایداری در راستای اولویت بخشی به نقش انسان ، جدید است .
خلاصه ماشینی:
"شـاخص هـای زیسـت محیطی، بـه تعیـین شـدت ناپایـداری در روستاهای مورد بررسی پرداخته انـد و نشـان داده انـد کـه کلیـه روستاهای مورد پژوهش ، ناپایدارند، اما شدت ناپایداری در آن ها جدول ١- برخی تحقیقات بین المللی در مورد پایداری و توسعه پایدار روستایی مأخذ: یافته های پژوهش ، ١٣٩٣ نویسندگان سال نتایج آلتیئری و ماسرا٣ 1993 ضمن تأکید بر تدوین مجدد استراتژیهای توسعه ، اولویت های فوری این نواحی را توانمندکردن اجتماعات روستایی، کاهش فقر، حفاظت از منابع طبیعی و عرضه کافی مواد غذایی میداند.
در این راستا، اقدامات و تلاش هـا نگرشی نظام مند این فرض اساسی دنبال گردیده که این عوامـل در بسیار انجام شده و نتایج مثبت بسیاری نیز به دست آمده اسـت کـه ایجاد و گسترش ناپایداری در سطوح پـایین سلسـله مراتب فضـایی ازجمله میتوان به تحولات بخش کشاورزی و افزایش بهـره وری در یعنی سکونتگاه های روستایی کشورهای درحـال توسـعه و از جملـه آن ، انجام فعالیت های عمرانی و زیربنـایی قابـل توجـه در روسـتاها ایران نیز نقش داشته است .
در ایـن شوراهای روستا، شهر، بخش ، شهرستان و استان و شـورای برنامـه - راستا، پایداری روستایی نیز مستلزم برنامـه ریـزی در سـطح محلـی ریزی و توسعه استان ، کارگروه های مختلف در سـطح شهرسـتان و است و تنوع محلی نواحی روستایی، برنامه هایی را طلب میکند کـه استان ، برای دخالت و مشارکت عوامل محلی در توسـعه ی محلـی و بتوانـد مشـکلات روسـتاها را بـا رویکردهـای محلـی بررسـی کنـد منطقه ای وجود دارد، اما به خاطر شدت تمرکـزگرایـی در تصـمیم - (موزلی، ١٣٨٨، صص ."