چکیده:
زبان فارسی مانند دیگر زبانها، در همۀ حوزههای جغرافیایی، دورههای تاریخی و بافتهای اجتماعی یکسان بهکار نمیرود. خردهفرهنگها را میتوان از عوامل مهم بروز تنوع اجتماعی دانست که در گسترۀ رواج زبان فارسی شکل گرفته و به صورت پایدار و ناپایدار در بهوجود آوردن «گونههای زبانی» مؤثر واقع شدهاند. جبهههای دفاع مقدس در ایران، بهمنزلۀ جامعهای کوچک، خردهفرهنگهایی با ابعاد رفتاری، نوشتاری و گفتاری خاص داشتند که بخشی از آن در مجموعۀ فرهنگنامۀ جبهۀ انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی گردآوری شده است. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی است، سعی شده است با تأکید بر لزوم شناخت گونههای مختلف زبان فارسی در دورۀ معاصر و ضرورت توجه به مقولات فرهنگی عرصۀ جنگ تحمیلی/دفاع مقدس، به گوشهای از فرهنگ گفتاری جبهه از جنبۀ زبانشناختی توجه شود.مهمترین و فراگیرترین نمود فرهنگ گفتاری جبهه را میتوان در سطح واژگانی کلام دانست. بخشی از اصطلاحات، تعابیر و اعلام این فرهنگ در جلد اول فرهنگنامۀ جبهه گردآوری شده که در این نوشتار پس از بیان مختصری دربارۀ گونههای زبان فارسی و گونۀ رایج در فرهنگ جبهه، به برخی شواهد آن اشاره شده است. طنز و مطایبه، بنمایۀ غالب وضع اصطلاحات در گونۀ زبانی جبهه است. این گونه پس از پایان جنگ و رنگباختن تدریجی فرهنگ جبهه، تا حد زیادی کاربرد و رواج خود را از دست داده است
Persian language is not used in the same way in different geographical areas، historical periods & social contexts as other languages are. So always Persian language has had some varieties with some difference in words، sounds and grammars. Stable and unstable sub-cultures that are formed in the scope of Persian language are the most important factors to the occurrennce of the social varieties. War front in Iran، as an example of small community، is a particular sub-culture with behavioral، written and oral dimensions، and most significant part of it is collected in the book named «An Encyclopedia of the war front''. This descriptive analytical article tries to present a slight part of oral culture of the war front with emphasise on the linguistic aspect of contemporary Persian language. The most important section of oral cultures are the idioms، explanations and proper names that many of them have been collected in the first volume of the mentioned book. As we know، the features of this language are mainly related to the vocabulary level; so in this paper، our consideration is to the first volume of this book، and after a brief speech about the varieties of Persian language and common language in the culture of war front in Iran، some examples are taken briefly
خلاصه ماشینی:
"میزان پایداری گونة زبانی جبهه چگونه است ؟ آیا این گونه هنوز کـارایی و رواج دارد؟ فرضیه های پژوهش نیز بدین شرح اند: با توجه به وجود تفاوت هایی بین زبان رایـج میان رزمندگان و زبان فارسی معیار محاوره ای «پشت جبهه »، می توان گفت گونة زبـانی 157 خاصی در جبهه ها رواج داشته است ؛ تفاوت گونة زبانی جبهـه بـا زبـان فارسـی معیـار محاوره ای «پشت جبهه » در سطح واژگانی و البته در اصطلاحات و تعابیر خاص اسـت ؛ مضامین مختلف اعتقادی ، سیاسـی ، نظـامی ، فرهنگـی و اجتمـاعی در وضـع و کـاربرد اصطلاحات و تعابیر فرهنگ جبهه نقش داشته است ؛ بن مایة وضع بیشتر اصـطلاحات و تعبیرات فرهنـگ جبهـه ، طنـز و مطایبـه اسـت ؛ بـا توجـه بـه از بـین رفـتن جامعـه و خرده فرهنگ جبهه ، گونة زبانی متعلق به آن نیز تا حد زیادی از بین رفته است .
پس از پایان جنگ و بازگشت رزمندگان بـه شـهر و روستا و زندگی معمول خود نیز بخش زیادی از فرهنـگ گفتـاری رایـج در جبهـه بـه فراموشی سپرده شد و ویژگی های خاص زبانی آن ، به تدریج از زبان انسـان هـای جنـگ رخت بربست و در ذهن آنان به خاطره تبدیل شد؛ هر چند در حال حاضر نیز معدودی 177 از اصطلاحات و تعابیر آن فرهنگ به ویژه در زبان محاوره و گویش برخی نوجوانـان و جوانان شنیده می شود، برای مثال کـاربرد تعـابیری نظیـر «تـوی برجـک کسـی زدن » و «آنتن » از این نظر درخور دقت است ."