چکیده:
امروزه سفرههای آب زیرزمینی مهمترین منبع تأمین آب شیرین برای انسانها هستند. به همین دلیل قسمت اعظم استخراج منابع زیرزمینی توسط دولتها بر این حوزه متمرکز است. مهمترین چالشهای پیش روی دولتها در خصوص سفرههای آب زیرزمینی فرامرزی مربوط به رژیم حقوقی حاکم و نحوه بهرهبرداری، استخراج و مدیریت این ذخائز میگردد. برای پاسخگویی به این مسائل کمیسیون حقوق بینالملل طرح پیشنویس حقوق سفرههای آب زیرزمینی فرامرزی را در دستور کار خود قرار داد. این پیشنویس در سال 2008 به نتیجه رسید و به مجمع عمومی ملل متحد ارائه گردید. پیشنویس کمیسیون حقوق بینالملل راجع به سفرههای آب زیرزمینی فرامرزی علیرغم نواقصی که در آن وجود دارد حرکت تحسینبرانگیزی از سوی کمیسیون حقوق بینالملل در جهت توسعه تدریجی و تدوین حوزههای نوین حقوق آبهای زیرزمینی است. این پژوهش ضمن بررسی پیشنویس کمیسیون حقوق بینالملل راجع به حقوق سفرههای آب زیرزمینی فرامرزی به تحلیل نقاط ضعف و قوت این پیشنویس میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"در مقابل کمیسیون حقوق بین الملل روش موسوم به «روش دو مرحله ای »١ را به صورت ذیل به مجمع عمومی توصیه کرد: ١) مدنظر قرار دادن پیش نویس مواد راجع به حقوق سفرههای آب زیرزمینی در قالـب یـک قطعنامه و پیوست نمودن این مواد به آن قطعنامه ؛ ٢) توصیه دولت های مربوطه به انعقـاد تفـاهم نامـه هـای دوجانبـه یـا منطقـه ای متناسـب بـرای مدیریت صحیح سفرههای آب زیرزمینی فرامرزی خود بر مبنای اصول مندرج در این مواد؛ ٣)در مرحله آخر به دلیل اهمیت موضوع انعقاد یک کنوانسیون بر مبنای مواد پـیش نـویس را در دستور کار قرار دهیم (١٥ :٢٠٠٨ ,LC Report).
٢- علی رغم مقررات پاراگراف اول، زمانی که دولت های عضـو پـیش نـویس مـواد حاضـر عضو کنوانسیون راجع به حقوق استفادههای غیرکشـتیرانی از آبـراه هـای بـین المللـی (١٩٩٧) نیـز هستند، مقررات کنوانسیون اخیر راجـع بـه سـفره هـای آب زیرزمینـی یـا شـبکه هـای سـفره آب زیرزمینی فرامرزی تنها تا میزانی قابل اعمال است که با مقررات پیش نویس مواد حاضر مغایرتی نداشته باشد (١٥ :٢٠٠٨ ,LC Report).
1. Art. 3(1)Convention on the Law of the Non-navigational Uses of International Watercourses ماده ٣ پـیش نـویس کمیسـیون حقـوق بـین الملـل راجـع بـه سـفره هـای آب زیرزمینـی مقـرر مینماید: «هر دولت آبخوان بر قسمتی از سفره آب زیرزمینی یا شبکه سـفره آب زیرزمینـی کـه در سرزمین آن واقع شده حاکمیـت دارد."