چکیده:
مجموع مرزهای جمهوری اسلامی ایران ٨٧٥٥ کیلومتر مربع اسـت کـه شـامل ٢٧٠٠ کیلـومتر مـرز دریـایی و ١٨٩٣ کیلومتر مرز رودخانه ای و ٤١٦٢ کیلومتر مرز خشکی می باشد. از مجموع رودخانه های مـرزی ٣ رودخانـه مـرزی درشمال کشور قرار دارند. مرزهای شمالی ایران ، اعم از مرزهای خشکی و رودخانه ای و نیز مرزهای دریای خزر، طی یـک رشـته رویـدادهای در دوره روسیه تزاری و اتحاد جماهیر شوروی استقرار یافته اند. مرزهای ایران همراه با تحولات بین المللی در دو سده نوزدهم و بیستم میلادی و با کاهش قدرت سلسله هـا بـویژه در دوره قاجار، روندی انقباضی داشته و باعت جدا شدن بخش هایی از کشور شد. همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، ایران با شماری از جمهوری هـای تـازه اسـتقلال یافتـه همسـایه شـد و ادعاهای ارضی و مرزی تازه ای شکل گرفت . ایران از سوی شمال با کشورهای ترکمنسـتان ، ارمنسـتان و جمهـوری
خلاصه ماشینی:
"ایران از سوی شمال با کشورهای ترکمنسـتان ، ارمنسـتان و جمهـوری آذربایجان هم مرزگردید و خط مرزی ایران و جمهوری های شوروی سابق که قسمتی از آن را مرز آبی دریای کاسپین و مرزهای رودخانه ای تشکیل می دهد، جمعا در حدود ٢٦٤٣ کیلومتر است .
ایران از سوی شمال با کشورهای ترکمنستان ، ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم مرز اسـت و خـط مـرزی ایـران و جمهوری های شوروی سابق که قسمتی از آن را مرز آبی دریای کاسپین و مرزهای رودخانه ای تشکیل می دهد، جمعا در حدود ٢٦٤٣ کیلومتر است .
طول مرزهای شمالی ایران جمعا به طول ٢٦٧٠ کیلومتر شامل : ١- کرانه های ساحلی ایران از دهانه رودخانه آستارا تا خلیج حسینقلی یا حسنقلی در دریای مازندران :٦٥٧ کیلومتر ٢- مرز خشکی با آذربایجان و ارمنستان : ١٧٥ کیلومتر ٣-مرز رودخانه ارس : ٤٧٥ کیلومترمرز با قفقاز ٤-مرز رودخانه بالهارود: ١٢٢ کیلومتر ٥- مرز رودخانه آستارا: ٣٥ کیلومتر ٦- مرز رودخانه اترک : ١٩٥ کیلومتر ٧- مرز رودخانه سومبار: ٤٦ کیلومترمرز با ترکمنستان ٨- مرز رودخانه تجن : ١٦٧ کیلومترمرز با ترکمنستان ٩- مرز خشکی با ترکمنستان : ٧٩٨ کیلومتر طول مرزهای شمال کشور به روایتی دیگر، این گونه بیان شده است : مرز مشترک خشکی با ارمنستان : ٤٤٩ کیلومتر مرز مشترک خشکی و آبی با آذربایجان و نخجوان ٦١١ کیلومتر مرز مشترک خشکی و آبی با ترکمنستان ٩٩٢ کیلومتر مرز مشترک آبی با کشورهای حوزه خزر ٧٤٠ کیلومتر (جاسبی ، ١٣٨١، ٢٦) تحولات ژئوپلتیکی مرزهای ایران و روسیه تزاری روسیه بزرگ ترین واقعیت ژئوپلتیک حیاتی برای ایران است و هیچ کشوری به اندازه روسیه قلمروهای خـاک ایـران را برای همیشه به اشغال در نیاورده است ."