چکیده:
هدف اساسی از شکلگیری دکترین مسئولیت کیفری مافوق نظامی و غیرنظامی به جهت ارتکاب رفتارهای غیرانسانی نیروهای تحت امر خود در حقوق بینالملل کیفری، تضمین این موضوع مهم است که آنها برای جلوگیری از ارتکاب جرم بهوسیله نیروهای تحت امر خود، کنترل مناسبی انجام دهند و در صورت وقوع جرم، به سرکوب، مجازات و گزارش آن بپردازند. مبنای نظری مسئولیت کیفری مافوق، هر چه باشد، نتیجه آن است که آنها به جهت موقعیتی که دارند، مسئول نظارت بر نیروهای تحت امر خود هستند. بنابراین درصورتیکه بدانند یا میبایست بدانند که جنایات جنگی در حوزه تحت ماموریت و از سوی نیروهای تحت امرشان واقع شده یا در حال وقوع است یا بهزودی اتفاق خواهد افتاد و مانع ارتکاب آن نشده یا آن را به مقامهای ذیصلاح گزارش ندهند یا تدابیر لازم را برای محاکمه و مجازات متخلفین اتخاذ نکرده باشند، دارای مسئولیت کیفری هستند. مقاله حاضر، ضمن تبیین اجمالی شکلگیری مسئولیت کیفری مافوق در حقوق بینالملل کیفری و همچنین روند تکاملی آن در آرای دادگاهها، به شرایط تحقق این مسئولیت نیز دقت کرده و بهطور مختصر، نقض مقررات حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بهوسیله نیروهای امریکایی را در عراق تحت اشغال بررسی و ثابت میکند که بر اساس هنجارهای پذیرفتهشده بینالمللی، فرماندهان نظامی و مافوقهای غیرنظامی امریکایی درگیر تهاجم به عراق و اشغال این کشور، نسبت به جرائم ارتکابی نیروهای مادون خود، مسئولیت کیفری دارند و محاکم صالح ملی و بینالمللی باید آنها را تعقیب، محاکمه و مجازات کنند.
The main purpose of the doctrine of superior criminal responsibility for inhuman treatment by the military and civilian-led forces in international criminal law is to ensure that they have adequate controls to prevent crimes committed by troops under their command and in committal of crimes, they make suppression, punishment and prepare a report thereof. The theoretical basis of superior criminal responsibility, after all, is that they are in a position which makes them responsible for supervising the troops under their command. Hence, if the superiors are aware of the war crimes occuring in the area of their mission and commited by the troops under their control, and they fail to prevent or report it to the competent authorities or hesitate to take the necessary measures to prosecute and punish the offenders, they will have penal responsibility. This article contains a brief explanation of the formation of superior criminal responsibility under international law as well as its evolutive process in criminal courts. It also focuses on the fulfillment of this responsibility and briefly examines the violation of human rights and humanitarian law by US forces in occupied Iraq. It also confirms that on the basis of internationally accepted standards, military commanders and the US civilian superiors involved in the invasion of Iraq are held criminally responsible in relation to the crimes committed by their subordinate forces and the competent national and international courts should prosecute and punish them.
خلاصه ماشینی:
1. مسئولیت کیفری مافوق در معاهدات بین المللی تأکید بر مسئولیت فرماندهان در قبال رفتار غیرقانونی نیروهای تحت امر که سابقهای دیرینه در تاریخ و حقوق بینالملل دارد، با هدف دستیابی به اهداف نظامی بدون ارتکاب خونریزی یا تخریب و ایجاد خسارت غیرضرور است که دو هدف اصلی حقوق بشردوستانه یعنی رعایت «رفتار انسانی» و «اصل محدویت» را به ذهن متبادر میکند و در معاهدات بینالمللی قرن بیستم، برای اولین بار در کنوانسیون چهارم لاهه (1907) که مربوط به حقوق و رسوم جنگ زمینی بود به رسمیت شناخته شد.
3 نهایت اینکه، به فرض آنکه مقامات عالی ایالات متحده امریکا بهعناوین کیفری دیگری از قبیل «مباشرت»و «معاونت» در بهکارگیری سلاحهای نامتعارف یا تاکتیکهای جنگی خلاف مقررات در تهاجم به عراق و اشغال این کشور یا در ارتکاب رفتار غیرانسانی در صحنه عراق متهم نباشند یا به عنوان آمر یا معاون در پاکسازی فرهنگی عراق دخالتی نداشته باشند، جورج بوش، دونالد رامسفلد و دیگر مقامات نظامی یا غیرنظامی که در زنجیره فرماندهی قرار داشتهاند، بهموجب نظریه مسئولیت کیفری مافوق در حقوق بینالملل کیفری، به جهت عدم جلوگیری یا عدم مجازات نسبت به بدرفتاریهای صورتگرفته مأمورین امریکایی در صحنه اشغال عراق، مسئول قصور انجامگرفته هستند.
نتیجه از نتایج مهم تشکیل دادگاههای کیفری بینالمللی پس از جنگ دوم جهانی، تدوین، توسعه و تثبیت مفهوم مسئولیت کیفری فرمانده یا مقامات غیرنظامی و سیاسی در ارتکاب جرائم جنگی از سوی Memorandum from the Secretary of Defense for Secretaries of the Military Departments, Procedures for Investigation into Deaths of Detainees in the Custody of the Armed Forces of the United States (June 9, 2004), at: http://www.