چکیده:
ایرانیان مسلمان با پیریزی تمدن ایرانی اسلامی و انتقال آن به سایر جوامع از جمله شبه قاره هند، نقش موثری در پیشرفت های فرهنگی و تمدنی ایفا کردند. نخبگان ایرانی که با توجه به وجود عوامل دافعه در ایران و عوامل جاذبه در هندوستان به دربار گورکانیان مهاجرت کردند به دلیل شایستگیهای فراوان توانستند به عنوان منصب دار منشا خدمات زیادی در حوزههای متفاوت به ویژه نظام دیوانی و سیاسی دولت گورکانی شوند. ازاین جهت هدف مقاله آن است که با استفاده از روشی تحلیلی و بهرهگیری از منابع کتابخانه ای معتبر به این پرسش پاسخ دهد که آثار حضور منصب داران ایرانی مهاجر به هند در تحولات نظام سیاسی و دیوانی دولت گورکانیان چه بود؟ و فرضیه آن است که تفکر ایرانی- اسلامی در شکل گیری، شکوفایی و ثبات ساختار دیوانی و نظام سیاسی گورکانیان هند نقش به سزایی ایفا کرد. درنتیجه منصب داران ایرانی مهاجر به هند با تدوین قانون، عقد معاهدات سیاسی، مبارزه با مقطعان، تنظیم سیستم مالی و قضایی، مشاوره سیاسی و تثبیت نظام سیاسی دولت در جریان انتقال قدرت و رواج زبان فارسی در سیستم اداری در تحول نظام دیوانی و سیاسی گورکانیان موثر بودند.
خلاصه ماشینی:
"بسیاری از این مهاجران به خاطر صلاحیت و شایستگی در دولت گورکانیان، عنوان منصب دار را که مقامی نظامی بود به دست آوردند و توانستند منشأ خدمات بسیاری در ابعاد سیاسی و دیوانی شوند؛ ازاین جهت ضرورت دارد نقش منصب داران ایرانی که یکی از موضوعهای مهم در تأثیرگذاری فرهنگی و تمدنی ایرانیان در سایر جوامع است مورد عنایت ویژه قرار گیرد.
ک ، احمدعلی، تذکره علمای هند؛ خوافی، مآثرالامرا؛ بدایونی، منتخب التواریخ ؛ جهانگیر گورکانی، جهانگیرنامه ؛ چاندپوری، اطبای عهد مغلیه ؛ علامی، اکبرنامه و آیین اکبری؛ کنبوه، شاه جهان نامه ؛ هندوشاه استرآبادی، تاریخ فرشته نبودند، معمولا مورد دشمنی بومیان و قدرتهای محلی واقع می شدند؛ از طرف دیگر چون آنها عمدتا با زور و جنگ به قدرت سیاسی دست یافته بودند، می بایست برای حفظ آن، سازمان نظامی نیرومند و مفصلی ایجاد نمایند.
٢. برای مشاهده زندگی این مهاجران، ر ک: نهاوندی، مآثر رحیمی، ج ٣، ص ٥١٧؛ علامی، اکبرنامه ، ج ٣، ص ٦٤ و ٦٥؛ هروی، طبقات اکبری، ص ٤٤٤٢-٤٤٤٤؛ آزاد بلگرامی، سرو آزاد، ص ١٢٥-١٢٦؛ خوافی، ماثرالامرا، ج ٢، ص ٣٠-٣١؛ اسکندر بیک منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، ص ٨٨٢-٨٨٣؛ لاهوری، پادشاه نامه ، ج ٢، ص 87-85 ٣-١- رواج و گسترش فرهنگ و زبان فارسی در دربار سلاطین هند یکی از آثار مهاجرت ایرانیان به هند و راهیابی آنان به مقامهای بالای سیاسی و دیوانی ، رواج فرهنگ و زبان فارسی در دربار سلاطین هند بود به گونه ای که در دربار سلاطین گورکانی و حکومت های کشمیر، اوده و گجرات زبان فارسی زبان رسمی دربار و دیوان محسوب می شد."