چکیده:
هریک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و همة فعالیتهای خود را برای
تحقق آنها مصروف میدارند. در تربیت اسلامی، هدف اساسی و غایی تربیت، الهی شدن آدمی
است. برای رسیدن به این هدف ، استعدادهای عالی انسان که در خلقت او قرار داده شده
است باید رشد کند و فعلیت یابد. علامه شهید مرتضی مطهری که در خصوص تربیت انسان نیز
دیدگاههایی دارد با الهام از مکتب تربیتی اسلام معتقد است:«تربیت، پرورش
استعدادهای درونی و به فعلیت درآوردن آنها است.» با مطالعه آثار ایشان اصول و
قواعدی میتوان استنباط کرد که رعایت آنها رسیدن به اهداف تربیت اسلامی را ممکن
میسازد.
اصولی که در این مقاله مورد بحث قرار میگیرد عبارت است از:هماهنگی با فطرت،
اعتدال، جامعیت، تأمین نیازهای واقعی، تأکید بر تربیت کودکی، توازن امور ثابت و
متغیر، هدایت خواهی، حکمت جویی، بهرهگیری از اراده، تلازم علم و عقل، انسانیت
دوستی، جذب و دفع، پیوند تربیت با معنویت.
خلاصه ماشینی:
"همه انسانها در طول تاریخ دنبال حقیقت بودهاند ولی اینکه حقیقت امور کدام است و چگونه باید حقایق را شناخت از جنبههای متغیر زندگی گرفته میشود؛ مثلا وقتی میبینیم در رسانههای جمعی و فناوری اطلاعات تغییرات اساسی به وجود آمده است، نمیتوان گفت من برای کشف حقایق امور عالم قصد بهرهگیری از این وسایل و ابزار را ندارم.
اگر خداوند به بنده صالح خود حکمت میآموزد بنده او نیز به عنوان مربی تربیت اسلامی باید به فراگیران حکمت بیاموزد؛ یعنی آنان را به سوی برهانهای خالص راهنمایی کند، این موضوع به قدری اهمیت دارد که تفاوت نمیکند که توسط چه کسی ارائه شود.
علم هم باید نور باشد؛ یعنی دانستنیها و معلومات درباره اموری باشد که دانستن آن برای رشد و کمال انسان ضروری است؛ مثلا اگر عقل معطوف به دانستن یک قاعده یا روشی بشود که به قصد اجرای کار ناصواب و گناه تعیین شده است و یا کاری که انجام دادن یا انجام ندادن نه تنها تفاوتی ندارد بلکه اجرای آن موجب اتلاف وقت نیز میشود.
به قدری این ارتباط تربیت و معنویت قوی است که اگر برخی ارزشهای انسان که مورد قبول دین اسلام هم هست در وجود کسی باشد نهایتا آن انسان به سوی معنویت الهی حرکت خواهد کرد.
نظر به اینکه از دیدگاه شهید مطهری، تربیت انسان الهی هدف غایی نظام تعلیم و تربیت الهی است اصولی باید ارائه شود که به تحقق این هدف کمک کند."