چکیده:
لهجۀ خوزستانی یا جنوبی که به لهجۀ آبادانی معروف است، یکی از لهجه های زبان فارسی است که کمتر از دیدگاه علمی و زبانشناختی به آن پرداخته شدهاست. این پژوهش در نظر دارد تا با روش میدانی و در قالب چارچوب بهینگی و با بهرهگیری از محدودیتهایی که ناظر بر این انگاره میباشند، به توضیح و تبیین چگونگی تبدیل واکۀ /e/ به /i/ در نتیجۀ همگونی پسرو با واکه ی پیشین /i/ و تبدیل /e/ به /u/ در اثر همگونی پسرو با واکۀ پسین /u/، در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/ در این لهجه بپردازد. این تغییرات واجی در برخی از موقعیتها رخ نمیدهند. محدودیتهای وضعشده در نظریۀ بهینگی برآنند تا دلیل عدم رخداد همیشگی این تغییرات را توجیه نمایند. یافتههای این پژوهش نشان میدهند که اولین همخوان بعد از /be/ در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/، یعنی همخوان آغازین هجای دوم، در همگونی یا عدم همگونی واکۀ /e/ با واکۀ پیشین یا پسین بعد از خود نقشی تعیینکننده دارد.
خلاصه ماشینی:
"از آن جایی که این مقاله در راستای یکی از اهداف مهم دانش زبان شناسی یعنی بررسی و مطالعة زبان های بومی جهت تکمیل و غنای گنجینة پیکرٔە جهانی می - باشد، امید است که این پژوهش راهگشای مطالعات زبانشناختی از این دست در حوزٔە لهجة آبادانی و دیگر لهجه های ارزشمند زبان فارسی که کم تر به آن ها پرداخته شده است ، باشد.
در بخش سوم مبانی نظری مطالعة حاضر یعنی نظریة بهینگی * به همراه فرایند واجی همگونی * که نقش تعیین کننده ای در این مطالعه دارد، * - Optimality Theory توضیح داده شده است .
یافته های این پژوهش نشان میدهد که زبان کردی از زبان هایی است که به هنگام التقای واکه ها، در نقطة تماس پسوند و ریشة واژگانی، از فرایند حذف استفاده میکند.
نگارنده با اذعان به اینکه تبیین دقیق فرایند تضعیف برای نظریه های قاعده بنیاد که صورت - * - Constraint گرای محض هستند چالش برانگیز است ، با توسل به واج شناسی نقش گرا و در چارچوب نظریة محدودیت بنیاد بهینگی به تبیین این فرایند پرداخته است .
فرایند انتخاب برونداد بهینه بر اساس محدودیت های پایایی و نشانداری توسط ارزیاب ، در تابلوی زیر شرح داده شده است .
این بافت ، بافت پیش از همخوان های دندانی است که در زیر علت عدم رخداد فرایند پسین شدگی با استفاده از تابلوهای بهینگی شرح داده شده است .
تبدیل میشود؟ طبق یافته های مشاهده شده در بخش پیش پاسخ سؤال اول و دوم منفی است زیرا این رخداد همواره اتفاق نمی افتد و در بافت های خاصی متوقف میگردد."