چکیده:
امروزه نگرش بلندمدت و سیستمی به پایداری محیطزیست، به دغدغه سیاستگذاران و برنامهریزان در سطوح جهانی، منطقهای، ملی و حتی محلی در کشورهای توسعهیافته، بدل شده است. هر چند چالشهای زیستمحیطی متعددی را میتوان برشمرد، اما دامنه گسترش و حساسیت دو چالش زیستمحیطی کمآبی و آلودگی هوا، فراگیرتر از سایر چالشهاست. توسعه شهرنشینی در کنار تغییر الگوی زندگی و تبدیل شدن اتومبیل از یک کالای لوکس به یک کالای ضروری در سبد مصرفی خانوارها و افزایش تقاضا برای فراوردههای نفتی، اهمیت توجه به عامل اصلی افزایش مصرف انرژی و منشا ایجاد آلودگی – به ویژه در کلانشهرها- را دوچندان مینماید، هرچند موضوع حمایت از خودروهای تولید داخل، سبب شده تا دو مسئله محوری کارایی انرژی و کارایی زیستمحیطی به موضوعاتی حاشیهای و کماهمیت بدل شوند. آلودگی خودروها شامل دیاکسید گوگرد، دیاکسید نیتروژن، مونواکسید کربن، دیاکسید کربن و هیدروکربنهای سوخته نشده است که میتواند تاثیرات نامطلوبی بر سلامت انسان داشته باشد. این مهم سبب شده تا کشورهای توسعهیافته، سیاستهای متعددی را برای کاهش این آلایندهها مورد استفاده قرار دهند که یکی از این سیاستها تمرکز بر ساخت خودروهایی است که از کارایی زیستمحیطی بالاتری برخوردارند. این پژوهش در نظر دارد تا در گام نخست با توجه به اطلاعات جمعآوری شده از مراکز معاینه فنی تهران از ۱۹ خودروی مورد بررسی در بازار داخلی کشور در سال ۱۳۹۳، چند مدل مختلف برای محاسبه ناکارایی زیستمحیطی مولفهای و ناکارایی زیستمحیطی کل، طراحی و حل نماید. نتایج حاصل از کاربرد رهیافت تحلیل پوششی دادهها در ارزیابی ناکارایی زیستمحیطی مولفهای نشان میدهد که اتومبیل امویام ۱۱۰ ناکاراترین خودرو از حیث تولید دیاکسید کربن، اتومبیل پراید، ناکاراترین خودرو از حیث هیدروکربنهای سوخته نشده و اتومبیل روآ ناکاراترین خودرو از حیث مونوکسید کربن تولیدی بودهاند. همچنین در ارزیابی ناکارایی زیستمحیطی کل، اتومبیل روآ، ناکاراترین و اتومبیل زانتیا کاراترین خودرو در بین خودروهای مورد بررسی در پژوهش بودهاند.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس ٣ مدل مجزا به شرح زیر طراحی گردید: الف - ارزیابی ناکارایی زیست محیطی مؤلفه ای خودروهای منتخب در زمینه انتشار دیاکسید کربن در این مدل نهاده ها شامل حجم موتور و میزان مصرف سوخت و ستاده نامطلوب مورد بررسی نیز میزان انتشار دیاکسید کربن در نظر گرفته شد.
ب - ارزیابی ناکارایی زیست محیطی مؤلفه ای خودروهای منتخب در زمینه انتشار هیدروکربن های سوخته نشده در این مدل نهاده ها شامل حجم موتور و میزان مصرف سوخت و ستاده نامطلوب مورد بررسی نیز میزان انتشار هیدروکربن های سوخته نشده در نظر گرفته شد.
ج - ارزیابی ناکارایی زیست محیطی مؤلفه ای خودروهای منتخب در زمینه انتشار مونوکسید کربن در این مدل نهاده ها شامل حجم موتور و میزان مصرف سوخت و ستاده نامطلوب مورد بررسی نیز میزان انتشار مونوکسید کربن در نظر گرفته شد.
جدول ٥- ناکارایی زیست محیطی خودروهای منتخب نوع خودرو میزان ناکارایی (درصد) ROA 174,0 Pride131 126,2 MVM110 121,8 206TU3 87,6 YARIS 76,6 RIO 75,0 405GLX 73,0 207I 72,7 206TU5 72,5 206Arian 71,4 L90 70,1 PARS ELX 69,8 SOREN 68,1 PARS 65,5 SAMAND LX 62,1 MAZDA3 57,1 AVENTE 56,4 MEGAN 2000 56,0 ZANTIA SX 55,9 منبع : یافته های پژوهش ٦-پیشنهادها پیشنهادهای سیاستی برای افزایش کارایی انرژی در بخش حمل ونقل را با توجه به نتایج مطالعه و مطالعه تطبیقی صورت گرفته در سایر کشورها میتوان به صورت زیر ارائه نمود: ١) بهبود کیفیت اطلاعات ارائه شده در برچسب های انرژی می تواند منجر به تصمیم گیری بهتر گردد."