چکیده:
چکیده اختلاف آراء ادبی در آیات الهی، معانی متفاوتی را ایجاد میکند و گاه دلیلی بر اثبات یا تقویت برداشتی خاص از آیات شمرده میشود. از این رو در مواجهه با احتمالات ادبی مطرح در آیات، توجه به معنای برداشتی مطابق با این آراء اهمیت ویژه مییابد.آیه منتخب در پژوهش حاضر (هود:17) از جمله آیات ولایی مورد استناد شیعیان است که از یک سو مورد تحلیلهای مختلف ادبی قرار گرفته و از سوی دیگر با توجه به اختلاف دیدگاه عالمان مسلمان در مسئله خلافت بعد از رسول الله(ص)، تعابیر مفسران در ذیل این آیه متفاوت گشته است. از این رو پژوهش حاضر قصد دارد با اشاره به اختلاف آراء ادبی مطرح در آیه شریفه از جهت؛ واژه شناسی، اعراب و نکات بلاغی، نمود این اختلاف آراء را در ایجاد معانی متفاوت از آیه با بررسی کتب تفسیری از قدما و معاصرین، دنبال کند و سپس با ارائه تحلیل ادبی مناسب با ظاهر آیه و متناسب با معارف نورانی آیات و روایات، روشن سازد که آیه شریفه را میتوان از جمله آیاتی دانست که به معرفی خلیفه رسول الله با اشاره به اوصاف الهی منحصر در او میپردازد. واژههای کلیدی: آیات ولایی،یتلوه، شاهد منه، وصی پیامبر. اختلاف آراء ادبی در آیات الهی، معانی متفاوتی را ایجاد میکند و گـاه دلیلـی بـر اثبـات یـا تقویـت برداشـتی خـاص از آیـات شـمرده میشود. از این رو در مواجهه بـا احتمـالات ادبـی مطـرح در آیـات ، توجه به معنای برداشتی مطابق با این آراء اهمیـت ویـژه مـییابد.آیـه منتخب در پژوهش حاضـر (هـود:١٧) از جملـه آیـات ولایـی مـورد استناد شیعیان است که از یک سو مـورد تحلیـل هـای مختلـف ادبـی قرار گرفته و از سـوی دیگـر بـا توجـه بـه اخـتلاف دیـدگاه عالمـان مسلمان در مسئله خلافت بعـد از رسـول الله (ص )، تعـابیر مفسـران در ذیل این آیه متفاوت گشـته اسـت . از ایـن رو پـژوهش حاضـر قصـد دارد با اشاره به اختلاف آراء ادبی مطـرح در آیـه شـریفه از جهـت ؛ واژه شناسی، اعراب و نکات بلاغـی، نمـود ایـن اخـتلاف آراء را در ایجـاد معـانی متفـاوت از آیـه بـا بررسـی کتـب تفسـیری از قـدما و معاصرین ، دنبال کند و سپس با ارائه تحلیل ادبی مناسب با ظاهر آیـه و متناسب با معارف نورانی آیات و روایـات ، روشـن سـازد کـه آیـه شریفه را میتوان از جمله آیاتی دانست که به معرفـی خلیفـه رسـول الله با اشاره به اوصاف الهی منحصر در او میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"(علامـه حلـی، ١٤٠٧، ص ١٦٨-١٧٠ ؛ ابن میثم بحرانی، ١٤٠٦، ص ١٨١ ؛ مظفر، بی تا، ص ٥٦ ) آیه ١٧سوره مبارکه هود به سبب عبارت آغازین آن یعنی عبارت شریفه «أ فمـن کـان علی بینه من ربه و یتلوه شاهد منه » ازجمله آیات ولایی است 2 که در اثبات اوصـاف الهـی و مراتب نورانی منحصر در وصی پیامبر همچون شاهد و تالی رسـول بـودن ، جـامع مقامـات و - منظور از آیات ولایی، آیاتی است که بنابر متون و نصوص شیعه ، به مقام ولایت ووصایت امیر مؤمنان و خلفائ الهی بعداز ایشان به عنوان جانشینان رسول خدا اشاره دارد.
٥- با بررسی نکات بلاغی همچون دلالت قید «من ربه » در عبارت «افمـن کـان علـی بینـه من ربه » و قید «منه » در «شاهد منه » بر اختصاص و دلالت فعل مضارع «یتلـوه » بـر اسـتمرار و نیز اطلاق آن میتوان نتیجه گرفت که آیه شریفه تنها به کسی می تواند اشـاره داشـته باشـد که همواره ، به طور دائم و در همه مراتب از پیـامبر تبعیـت مـینمایـد تـا آنجـا کـه از پیـامبر شمرده شده ، به مقام شهود رسیده است و چنین اوصافی تنها با مقام ولایت و خلافـت الهـی که شیعیان در مورد ولی و وصی رسول الله ثابت مـیداننـد، منطبـق خواهـد بـود."